________________
393
· अष्टममाहिक
नानाविधैरुपायैरुपकारिण्यनुपकारिणः पुंसः । गुणवत्यगुणस्य सतः तस्यार्थमपार्थकं चरति ॥
[अचेतनाया अपि प्रकृतेः कर्तृत्वादि ] अचेतनत्वादस्याः कथमेवंकारित्वमिति चेत्-उक्तमत्र
वत्सविवद्धिनिमित्तं क्षीरस्य यथा प्रवृत्तिरज्ञस्य । - पुरुषविमोक्षनिमित्तं तथा प्रवृत्तिः प्रधानस्य ॥ (सां का-57)
ननु ! उत्पन्नतत्त्वज्ञाने 'पुंसि प्रकृतेर्भो गानुकूलमहदादिकार्यारम्भपराङमुखत्वात् एकस्मिस्तत्त्वविदि मुक्ते सति सर्वे मुक्ताः स्युः-नैषं दोषः-तत्त्वविदमेव पुमांसं प्रति तस्या औदासीन्यात् । अन्यसाधारणवेन तत्कार्यानपायात्। तथा च पातजलि:-'कृतार्थं प्रति नष्टमप्यनष्ट तद त्यसाधारणत्वात्' (यो-सू-2--22) ॥
... [सदेहमुक्तिः, विदेहमुक्तिचे ]
ननु एवं यदैव तत्त्वज्ञानमुत्पन्नम्, तदैव प्रकृत्युपाजितकर्मफलो- पभोगपरिहा रिणः पुंसः शरीरपातः स्यात्-नेत्याह
तिष्ठति संस्कारवंशाच्चक्रभ्रमिवद्धृतशरीरः ॥ ततः संस्कारविरतौ सत्यां
प्राप्ते शरीरभेदे चरितार्थत्वात्प्रधानविनिवृत्तौ। ऐकान्तिकमात्यन्तिकमुभयं कैवल्यमाप्नोति-इति ॥
* स्वभावो दुरतिक्रमः' इति हि न्यायः ॥ +क्षीरं किल शिशु स्वयं पोषयति ॥ * अन्य-अतत्त्वविदः ॥
। भो-ख,
अ-च,
नित:-च,
सा-खे
