________________
381
अष्टममाहिकम्
'तस्मादिमानि विषयप्रसभोपभोग
लुब्धानि चोरचटुलानि यथेन्द्रियाणि । पुंसो भवाब्धिपतितस्य विवेकरत्नं . आनन्ददायि न हरन्ति तथा विधेयम् ॥
[इन्द्रियार्थपरीक्षा ] गन्धरसरूपस्पर्शशब्दाः पृथिव्यादिगुणास्तदर्थाः ॥
॥ १-१-१४ ॥
'तदर्थाः' इत्यत एवापकृष्य वा, प्रक्रमाद्वा 'अर्थाः' इति लक्ष्यपदं दर्शयितव्यम् । 'तदर्थाः' इति लक्षणम् । तदिति प्रक्रान्तेन्द्रियपरामर्शः। तेषां अर्थाः विषयाः इन्द्रियविषया अर्था इत्यर्थः । एतच्च तेषां सामान्यलक्षणम् । गन्धरसरूपस्पर्शशब्दा इति विभागः ॥
__ [इन्द्रियलक्षणानि ] . विशेष लक्षणं तु पुनः 'तदर्थाः' इत्येवं योजनीयम् । तदिति घ्राणादीनां विशेषसंज्ञानिर्दिष्टानामवमर्शः। एवंच घ्राणस्य विषयों गन्धः) रसनस्य विषयो रसः-इत्यादिविशेषलक्षणमुक्तं भवति। गन्धत्वादीनां तु घ्राणादिग्राह्यत्वादतिव्याप्तिरिति पृथिव्यादिगुणा इति विशेषणोपादानम्। ते चामी गन्धादयः इन्द्रियार्था भोग्यास्सन्तः सक्तिहेतवः संसार
माणमावहन्तीति हेयतया भावयितव्याः* ||
* 'प्रकर्षण मेयम्'-प्रमेयमिति व्युत्पत्त्या हेयतया मुमुक्षुज्ञेयत्वमुक्तम् ।।
1 तानि-ख
३ क्ष्यम्-च, घ
सामान्य-खा
