________________
8-b
न्यायमञ्जरी शुक्लादिवचनत्वे नीरूपाणां पवनमनःप्रभृतीनां द्रव्याणां गुणकर्मणां च सामान्यशून्यता स्यात् ॥
आकारवचनत्वेऽपि अवयवसन्निवेशरहितानां तेषामेव गुणादीनां सामान्यवत्तान प्राप्नोति ॥ *स्वाभाववचनत्वे तु जातिजातिमतोरव्यतिरेक एव भवेत् ॥
अवभाति हि भेदेन स्वभावो 'न* स्वभाविनः। शब्दातिरिक्ततवेयं न तु वस्त्वतिरिक्तता ॥५॥ .
[स्वरूपस्य संबन्धरूपत्वासंभवः] किंचेदं रूपं नाम ? किं वस्त्वेव? वस्तुधर्मः? वस्त्वन्तरं वां? वस्त्वन्तरं तावन्न प्रतिभातीत्युक्तम् ॥
वस्तुधर्मोऽपि तद्व्यतिरिक्तया स्थितः'.न चकास्त्येव । अव्यतिरेके च सम्बन्धवाचोयुक्तिरनुपपन्नेत्युक्तम् ॥
न च रूपरूपित्वलक्षणः सम्बन्धः संयोगसमवायव्यतिरिक्तः कोऽपि श्रोत्रियः विविच्य व्याख्यातुं शक्यते-यथा ईदृगिति। तस्मात् वाचोयुक्तिनूतनतामात्रमि'ह' कृतम्, न त्वर्थः कश्चिदुत्प्रेक्ष्यत इत्यलं प्रसङगेन।
[प्रकारान्तरेण वृत्त्यनुपपत्तिः] . अपि चेयं जातिः
*सर्वसर्वगता वा स्यात् पिण्डसर्वगताऽपि वा । सर्वसर्वगतत्वे स्यात् कर्कादावपि गोमतिः ॥६॥
* संबन्धस्य वस्त्वभिन्नत्वे संबन्धिन्या जातेरपि वस्त्वभित्रत्वमावश्यकमिति जातिरिति, घट: कलशः इत्यादिवत् शब्दभेदमात्रं, न तु तस्या अतिरिक्तत्वसिद्धिः ।। ___+'किं वस्त्वेव' इति कल्पस्योत्तरमिदम् ॥
प्रमाणवार्तिकादौ (1, 40-163 श्लो) विस्तरेणोक्तं संगृह्णाति-सर्वेत्यादि । सर्वसर्वगता-सर्वस्मिन्नपि व्याप्ता | कर्कः-सिताश्वः ॥ शाबलेयः-चित्रगौः ॥
1 त्तां-घ
। हि-घ
' तौ-घ
। दं-घ.
