Page Text
________________
622 अथर्ववेदस्य वेदत्वसमर्थमम्
न्यायमरी औद्रात्रं अथ केन ब्रह्मत्वं क्रियते इति अय्या विद्ययेति ब्रूयात् ' इति । तथा च 'यहचैव हौत्रमकुर्वत यजुषाऽऽध्वर्यवं साम्नौना यदेव जय्यै विद्यायै शुक्र तेन ब्रह्मत्वम' इति---उच्यतेवयमप्येवमादीनि वाक्यानि 'न नाधी'महि। किं त्वेषामयमेवार्थ:--अथर्वाङ्गिरोविदेव ब्रह्मेति । कथम? यतो न अयी नाम किमपि वस्त्वन्तरम; अपि तु त्रयाणां बेदानां * समाहार इति । समाहारश्च समाह्रियमाणनिष्टो भवति । समाद्वियमाणाश्च ऋग्वेदादयः त्रयः हौत्रादि परत्वेन चरितार्थाः, न पुनस्तत्र भेदमईन्ति । एकैकशः चरितार्थानां समुदायोऽपि चरितार्थ एव । समुदायबुद्धौ हि विभज्यमानायां समुदायिन एव स्फुरन्ति, नावधिवदर्थान्तरम् , ते चान्यत्र व्यापूताः ॥
ऋग्वेदामध्येतृणां ब्रह्मत्वेऽनधिकार: किं नु खलु ऋग्वेदादीनां ब्रह्मत्वं कुर्वतामतिभारो भवति? न ब्रूमः अतिभार इति । किन्तु यात्मकत्वेन ब्रह्मत्वकर्तव्यतोपदिश्यते। यात्मकश्चान्यतमोऽपि तेभ्यो न भवति वेदः। अथर्ष वेदस्तु च्यात्मक पव। तत्र हि ऋचों यजूंषि सामानीति त्रीण्यपि सन्ति । तेन ब्रह्मत्वं क्रियमाणं त्रय्या कृतं भवति ॥
ननु ! यस्त्रीन् वेदानधीते, तेन चेत् ब्रह्मत्वं क्रियेत, तर्तिक 'त्रय्या' न कृतं भवति? यादमित्युच्यते-सोऽपि 'एकस्मै वा कामायाऽन्ये यक्षतवः समाधीयन्ते', 'सर्वेभ्यो ज्योतिष्टोमः', 'सर्वेभ्यो दर्शपूर्णमासौ' इति श्रुतावपि योगसिद्धयधिकरण न्यायेन
___ *समाहार इति-- ऋक्स्वादिकं हि न साङ्केतिकम् । वक्ष्यति च तेषां निर्वचनम् (6625 पु.)। एवञ्चाथर्षवेदस्यापि त्रस्यन्तर्भाव: सुषच एव । तन्त्र : हौत्रादिषु ऋग्वेदादीनां चरितार्थत्वात भथर्ववेदस्य ब्रह्मस्वपरत्वं स्वतःसिद्धमिति भावः ।।
योगसिध्यधिकरणन्यायेनेति । अश्वमेधस्य सर्व फल कस्न सकृष्ठनुवानमात्रेण सर्व फलसिद्धिर्भवमित्याशय, फलकामनाया एवाधिकारसंपाद
नानधी-क.
परत्वे-ख.
तेषा-स.
तया-ख
| SR No. | 002265 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K S Vardacharya |
| Publisher | Oriental Research Institute |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 810 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |