________________
580
वेदपौरुषेयत्वसाधनम्
यदि स्वाभाविकी वेदे पदानां रचना भवेत् ।
* पटे हि हन्त तन्तूनां कथं वैर्विकी न सा ? ॥ १३ ॥
'शन्नो देवीरभिष्टये ' (अथ. सं. 1--6-1), 'नारायणं नमस्कृत्य (म. भा. आ. 1-1), ' अस्त्युत्तरस्यां दिशि देवतात्मा' ( कुमारसं. 1-1 ) इति तुल्ये रचनात् कचित् कर्तृपूर्वकत्वं अपरत्र तद्विपर्यय इति महान् व्यामोहः । एवं हि धूमोऽपि कश्चित् अनशिक इत्यपि स्यात् ॥
[वेदस्य पौरुषेयत्वेऽपि न लौकिक काव्याद्यवैलक्षण्यम् ] किमिदानीं कुमारसंभवतुल्योऽसौ वेदः संपन्नः ? + सर्वास्तिकधुर्येण वेदामाण्यं साधितं तैयाचिकेन !
[न्यायमझरी
[वेदस्य पौरुषेयत्वसंभवशङ्का ]
ननु ! या: कालिदासादिताः कर्तृपूर्विकाम। ताभ्वो विलक्षणैवेयं रचना भाति वैदिकी ॥ १४ ॥
अलमुपहासेन ! रचनामात्रमेव तुल्यं वेदस्य कुमारसंभवेत, नान्यत् । न चेयतोपहसितुं युक्तम् । किमस्य शब्दत्वसामान्यं शङ्खशब्दसाधारणं नास्ति ? सत्तासामान्यं वा सर्वसाधारणमिति ॥
इहाध्ययनवेलायां रूपादेव प्रतीयते । अत्रत्वं वेदस्य भेदेस्तैस्तैरजन्यगैः ॥ १५ ॥ नामाख्यातोपसर्गादिप्रयोगगतयो कनवाः । स्तुतिनिन्दापुराकल्पपरकुत्यादि गीतयः ॥ १६ ॥
शब्दत्वं- ख.
अहो !
* प्रत्यक्षापलापोऽयमित्याशयेनाह - पट इत्यादि ॥
1 सर्वास्तिकेत्यादि । वेदप्रामाण्यरक्षणं नैयायिकानामेव भारः इति क्त (पु. 7 - 10 ) इति भावः ॥
1 नवा :- लोके अपरिचिताः ॥
1 एवं - ख.
गीता ख.
