Page Text
________________
254
बौद्धसम्मतप्रत्यक्षलक्षणनिराकरणम्
[न्यायमञ्ज
व्यावृतान्ननु नैवान्या व्यावृत्तिः परमार्थतः। पावृत्तग्रहणेनैव सुतरां तद्गहो भवेत् ॥ ९९ ।' सामान्य ग्रहणेऽप्येवं तद्वया'पागव'कल्पनात् । स्वलक्षणपरिच्छेद निष्ठं तन्नावतिष्ठते॥:०० ॥
नापि सन्मानं निर्विकल्पस्य विषयः] नापि सत्ताद्वैतवादिसम्मतसत्ताख्यो निर्विकल्पस्य विषयो
युक्तः
॥
सत्ताग्रहणपक्षेऽपि विशेषावगतिः कुतः। सा भाति भेद स्पृष्टा चेत् सिद्धमद्वैतदर्शनम् ॥ १२ ॥ न च भेदं विना सत्ता गृहीतुमपि शक्यते। नाविद्यामात्रमेवेद मिति च स्थापयि प्यते ॥ १०२ ॥ .
निर्विकल्पे सूक्ष्मशब्दानुवेधोऽप्ययुक्त:]
वाक्तत्त्वप्रतिभालोऽपि प्रतिक्षिप्तोऽनया दिशा। वस्तुनः सकलतरव्यावृत्तत्वेपि तेनाकारेण वस्तु न गृह्यते, किन्तु व्यावृत्त्याश्रयं वस्तुमात्रमिति चेत् तत्राह-व्यावृत्तादिति। न हि स्वरूपातिरिक्तो धर्मो नामास्ति भवतामित्यर्थः। एवं चास्मिन् मतेऽपि सामान्यग्रहणेऽपि निर्विकल्पप्रवृत्तिसंभवात् स्वल झगमात्रविषयकं निर्विकल्पकमिति न क्षोदक्षममिति ।।
विशेषेत्यादि । निर्विकल्पेन सामान्यं न गृह्यत एवेतिं पक्षे---अज्ञातस्य सामान्यस्य विकल्पेऽपि भानासंभवादियो दोष उक्तः, तादृशः प्रकृतेऽपि जागरूकः। निर्विकल्पेन विशेषाग्रहणे तर्हि केन विशेषो गृह्यत इति वक्तव्यम् । न नापीति चेत् भानसेव न स्यात् । विकल्पेनैवेति चेदनवस्था। निर्विकल्पेनैवेति चेत् भेदविषयो निर्विकल्प: मिद इति अद्वैतासिद्धिः। 'सिद्धमतदर्शन' इनि नोक्तिः। किञ्च समानानां भावस्यैव सामान्यरूपत्वात् व्यक्तिविशेषाणामग्रहणे तदाश्रित सामान्यमपि न गृह्येत । न च भेदाः सन्त्येव, परन्तु कल्पितास्ते--- इति चेत् , तदेतत् नवम्मालिक निगकरिष्यते ।।
अनया दिशेति। ब्रह्मविवर्तवादाभ्युपगतब्रह्मापर पर्यायमहामान्य स्थानापन्नमव शब्दतत्त्वमिति पूर्वमेवोत्तम्। एवञ्च शब्दतत्त्वमेकमेव सर्वानुगतं सत्यं निर्विकल्पविषयः। व्यक्तयस्तु मिथ्या एवेत्युक्तम् ।
1 पारवि-ख.
'संस्पृष्टा-क.
ति-क.
| SR No. | 002265 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K S Vardacharya |
| Publisher | Oriental Research Institute |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 810 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |