Page Text
________________
आदिकम् २] ज्ञानमुखादीनां स्वप्रकाशस्वाभावः
197 [सुखादयः ज्ञानेनैव गृणन्ते ननु ! 'अस्य' प्रकाशत्वानभ्युपगमे सुखादेरुत्पादानुत्पादयौरविशेषात् सर्वदा मुखित्वं, न कदाचिद्वा स्यात--इति
नैतदेवम् --उत्पन्नमेव सपदि सुखं गृह्यते ज्ञानेनेति कथमनुः त्पन्नान्न विशिष्यते । प्रत्युत स्वप्रकाशसुखवादिनामेष दोषः, स्वप्रकाशसुखोत्पादात तेनैव स्वप्रकाशेन 'सुखेनान्योऽपि 'सुखी स्यात्, स्वप्रकाशस्य दीपादेः सवान् प्रत्यविशिष्टत्वात् । क्वचित् सन्ताने स्वप्रकाशसुखोत्पादात् तेनैव स्वप्रकाशेन अन्योऽपि सुखी स्यात्', यस्यापि सुखं नोत्पन्न मिति ॥
किञ्च किमेकं एवं ज्ञानं सर्वसुखदुःखाद्यशेषाकारभूषितमिष्यते ? उत किञ्चित्सुखात्मकं, किश्चिदुखात्मकमिति ?
___ आधे पक्षे, सर्वाकारखचितज्ञानोपजननादेकस्मिन्नेव क्षणे परस्परविरुद्धसुखदुःखादिधर्मप्रबन्ध संवेदनप्रसन्नः ॥ ... उत्तरस्मिस्तु, किञ्चित्सुखज्ञानं, किञ्चिदःखचान मिति यत्किश्चिदसुखदुःखखचितं विषयानुभवस्वभावमपि शानमनुभूयमानमेषितव्य. विषयमिव आत्मानमपि विषयीकरोति । इदमेव स्वप्रकाशत्वम् । उत्पलं हि सुखं स्वयं गृह्यत एव । ___अविशेषादिति । उत्पन्नस्य हि सुखादेः स्वतो भान न संभवति, भस्वप्रकाशत्वात् । ज्ञानेन ग्रहणाङ्गीकारे तस्यापि ज्ञानस्य-अस्वप्रकाशत्वेन ज्ञानान्त. रगवेषणात् अनवस्था। मतः उत्पादानुत्गस्योरविशेष एयेति। सुस्वित्वमिति । 'स्यात्' इत्याकर्षः। कदाचिद्वा इत्यनगरं 'सुखित्वं' इत्यनुषङ्गः। तथा च
संदैकरूपत्वमेवात्मन: स्यादित्यर्थः ॥ ... ननु द्वित्वादिवद्भवतु, का हानिः ? इत्यत्राह-किञ्चेति ॥
आद्य इत्यादि। आद्यपक्षे एकव ज्ञानं ; द्वितीये तु नानाज्ञामम् । किञ्चित ज्ञानं सुखात्मकं, अन्यश्च किंचित् ज्ञानं दुःखात्मकमित्यर्थः ॥
___ असुख दुःखखचित-सुखदुःखाखचितं-उदासीनस्वभावम् । एषित. व्यमेवेति । सर्वमपि सुखदुःखान्यतरोपरकमेव भवतीति न हि प्रतिज्ञा
स्व-क.
अ-क.
स्वात-क.
'वे-ख.
| SR No. | 002265 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K S Vardacharya |
| Publisher | Oriental Research Institute |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 810 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |