________________
— आह्निकम् १] सौगतसाधितप्रमाणद्वैविध्यम्
81 सम्बन्धग्रहणापेश्नमनुमानं स्वलक्षणे । सजातीय विजातीयव्यावृत्त वर्ततां कथम् ॥ ८० ॥ प्रत्यक्षमपि सद्वस्तुसंस्पर्शनियतव्रतम्। विकल्पारोपिताकारसामान्यग्राहकं कथम् ॥ ८१ ॥ यच्च शब्दोपमानादि प्रमाणान्तरमिष्यते । तदेवं सति कुत्रांशे प्रतिष्ठामधिगच्छतु ॥ ८२ ॥ वस्तु स्खलक्षणं तावत् प्रत्यक्षेणेव मुद्रितम् । ततोऽन्यदनुमानेन सम्बन्धापेक्षवृत्तिना ॥ ८३ ॥ नानाप्रमाणगम्यश्च विषयो नास्ति वास्तवः । तद्वानवयवी जानिरिति वाकभद्रिका ॥ ८ ॥
यदि च प्रत्यक्ष वेषये शब्दानुमानयोरपि वृत्तिरिप्यते तर्हि प्रत्यक्षसंवित्सदृशीमेव 'ते अपि' बुद्धिं 'विदधाताम् । न चैवमस्ति । तदाहुः
समानविषयत्वे च जायते सदृशी मतिः। न चाध्यक्षधिया साम्यं एति शब्दानुमानधीः॥
उक्तमर्थमुपपादयति-सम्बन्धेत्यादि । सम्बन्धग्रहणापेक्षमनुमानं : सातीयविजातीयव्यावृत्ते स्वलक्षणे कथं वर्ततां-प्रवर्तताम् ? सदर संस्पर्शनियतवतं-सन्मात्रग्राहि प्रत्यक्षमपि कथं विकल्पारोपिताकारमामान्यग्राहकम् ? एवं सति, यञ्च शब्दोपमानादि प्रमाणान्तरमिष्यते, तत्-प्रमाणान्तरं कुत्रांशे विषये प्रतिष्ठामधिगच्छतु इत्यन्वयः। मुद्रितमिति उत्तरार्धेऽप्यन्वेति, परिच्छिन्नमित्यर्थः। ननु अन्यरूपतया तु तद्गहणं उत्तरप्रमागेन दुश्शकं, आद्यप्रमाणविरुद्वत्वात् ' इत्युफिन युक्ता ; कालभेदेन विरोधपरिहारात । दृश्यते खलु भवयविजातिप्रभृतयः पदार्था: कालद्वयसम्बन्धिनः एकदा प्रत्यक्षाः, अन्यदा चानुमानिका: इति शङ्कायां तादृशं वस्त्वेव नास्तीत्या:-नानेत्यादि। तद्वान्-नानाप्रमाणसम्बन्धी, कालद्वयसम्बन्धी वा॥
प्रत्यक्षसंवित्सदृशीमेव बुद्धि ते अपि-शब्दानुमाने भपि विदधातामित्यन्वयः ।
1ते-क.
विदध्याताम्-ख.
NYAYAMANJARI
