________________
काव्यमाला।
राम्रोडुमरुत्पथोऽम्बरम्' इति हेम्याम् । भ्रश्यन्तो भ्रंशं प्राप्नुवन्तः । 'भ्रशुभ्रंशू अध:पतने' दिवादिको हैमधातुपाठे । कस्मादिव । अम्बुधरादिव । यथा जलधरान्मघात्करका भ्रश्यन्यधः पतन्ति ॥
अाब्धिममं प्रत्यूषद्विषता मुषितश्रियम् ।
तारास्तारापति प्रेक्ष्यान्वमजस्तमिवाणेवे ॥ ४२ ॥ ताराः प्रातदृश्यमानाः गुरुशुक्रादिमहत्तारका अर्णवे समुद्रे । उत्प्रेक्ष्यते--तं चन्द्र...' मन्वमबन विधुपृष्ठे बुबड्डरिव कृत्वा । तारापति खखामिनं शशिनं प्रेक्ष्य समीक्ष्य । . ' अयं गुरोस्तारकः,अयं शुक्रतारकः, इति लोकोक्यापि तारकास्तेषां तारकाणां खामित्वं तु चन्द्रमस एव । यतः-'तारकराट् किरीटः' इति नैषधे । 'अथ वा गह अदासीत: डवी संतारकोटिकोडीणं । छासठिसहस्सनवसयपणहत्तरीपगससिभिन्न ॥ इति वच.. नात् प्रहपतित्वमपि । किं च । यावान्परिवारः सूर्यस्य तावान्परिवारश्चन्द्रस्येति.जीवाभिगमे । किंभूतः । प्रत्यूषं प्रभात एव द्विषन् द्वेषी शत्रुस्तेन मुषिता गृहीता छलदर्शिना खावसरे छलं च प्राप्य हठात्सर्वाप्यादत्ता श्रीर्यस्य अत एवार्त्या चिन्तया पीडया वा दुःखातिरेकत्रपया अब्धौ समुद्रे ममं ब्रूडितम् ॥ .
निशाशनायितेनाभ्रपथे तारकतन्दुलाः ।
दिनाननशकुन्तेन शङ्के कुक्षिगतीकृता ॥ ४३ ॥ निशया राज्या कृत्वा निशायां वा चरणाभावाददर्शना जातास्त्यस्येत्यशनायितो बुभुक्षितः तेन दिनाननं प्रभातं तदेव शकुन्तः पक्षी तेन शकुन्तेन अहमेवं शङ्के वित.
यामि उत्प्रेक्षे वा । अभ्रपथे मेघमार्गे गगनवम॑नि वा तारकतन्दुलास्तारका एवात्यौज्ज्वल्यात्तन्दुलास्तुषनिर्मुक्तकलमाः। प्रथममुपहृत्यार्थे तारैरखण्डिततन्दुलैः' इति नैषधे तारकास्तन्दुलीकृताः । कुक्षौ उदरे गताः । 'कृतौ' इति विप्रत्यये कुक्षिगतीकृताः । 'इव बहुरूपकशालमञ्जिका मुखचन्द्रेषु कलङ्करङ्कवः । यदनेकपसोधकन्धरा हरिभिः कु. क्षिगतीकृता इव ॥' इति नैषधे ॥
दिग्गजेन्द्रावगाहेनोत्पन्नाः स्वःसिन्धुबुद्बुदाः ।
क्षणादिव व्यलीयन्त तारकास्तारकापथे ॥ ४४ ॥ तारकास्तारास्तारकापथे नक्षत्रवर्त्मनि आकाशे क्षणादृश्यमाना एव खल्पकालादेव व्यलीयन्त विलयं क्षयं लभन्ते स्म । उत्प्रेक्ष्यते-दिग्गजानामाशामातङ्गानामैरावतादि. हरिकुञ्जराणां जलावगाहेन संलिलक्रीडाकरणमजनादिविधिना उत्पन्ना उद्भूताः खःसि. न्धोराकाशतरङ्गिण्याः । गगनगङ्गाया इत्यर्थः । बुद्बुदाः पानीयस्थासका इव । 'जलपं. पाटो' इति प्रसिद्धाः । बुद्दा हि खल्पकालावस्थायिनः स्युः । यदुक्तम्-'सन्भरागजलबुद्बुदउवमे जीविएअ जलबिन्दुचञ्चले । जुच्चणेयनइवेगसंनिहे यावजीव किमयं न बुजमसि ॥' इति वैराग्यशतके ॥ इति शुक्रादिमहत्तारास्तः ॥