________________
स्वोपज्ञलघुवृत्तिः
[ १४९ ] . यश्च स्यात् संज्ञातद्वितयोर्विषये, उत्तरपदे च परे समाहारे चार्थे, अयमेव चासंज्ञायां द्विगुश्च । पञ्चम्राः । सप्तर्षयः । द्वैमातुरः, अध्यर्द्धकंसः । पञ्चगवधनः, पञ्चनावप्रियः । पञ्चराजी । समाहारे चेति किम् ? अष्टौ प्रवचनमातरः । अनानीति किम् ? पाञ्चर्षम् ॥ ९९ ॥
निन्द्यं कुत्सनैरपापाद्यैः । ३ । १ । १०० | निन्द्यवाचि निन्दाहेतुभिः पापादिवजैः सह समासस्तत्पुरुषः कर्मधारयश्च स्यात् । वैयाकरणखसूची, मीमांसकदुर्दुरूटः । निन्यमिति किम् ? वैयाकरणश्चौरः अपापाद्यैरिति किम् ? पापवैयाकरणः हतविधिः ॥ १०० ।।
उपमानं सामान्यैः । ३ । १ । १०१ ।
उपमानवाच्येकार्थमुपमानोपमेयसाधारणधर्म्मवाचिभिरेव समासस्तत्पुरुषः कर्म्मधारयश्च स्यात् । शस्त्रीश्यामा, मृगचपला । उपमानमिति किम् ? देवदत्ता श्यामा । सामान्यैरिति किम् ? अग्निर्माणवकः ॥ १०१ ॥
उपमेयं व्याघ्राद्यैः साम्यानुक्तौ । ३ । १ । १०२ ।
४
उपमेयवाच्येकार्थमुपमानवाचिभिर्व्याघ्राद्यैः साधार'धर्मानुक्तौ समासस्तत्पुरुषः कर्म्मधारयश्च स्यात् । पुरुषव्याघ्रः, श्वसिंही । साम्यानुक्ताविति किम् ? पुरुषव्याघ्रः, शूरः इति मा भूत् ॥ १०२ ॥
१ पञ्च च ते आम्नाश्च पञ्च । म्रा इति सञ्ज्ञाविषयोदाहरणं, द्वैमातुर इति तद्धिते । २ वैयाकरणश्चासौ खसूची च वैयाकरणखसूची ।
३ शस्त्रीव शस्त्री, शस्त्री चासौ श्यामा च शस्त्रीश्यामा |
४ व्याघ्र इव व्याघ्रः पुरुषः, पुरुषश्चासौ व्याघ्रश्च पुरुषव्याघ्रः । सं
