________________
द्वितीयः पादः
क्रियाहेतुः कारकम् । २ । २ । १ । क्रियाया निमित्तं कर्नादि कारकं स्यात् । करोतीति कारकमिति अन्वर्थाश्रयणाच निमित्तत्वमात्रेण अनाश्रितव्यापारस्य हेत्वादेः कारकसंज्ञा न स्यात् ॥ १ ॥
स्वतन्त्रः कर्ता । २ । २ । २ । क्रियाहेतुःक्रियासिद्धौ स्वप्रधानो यः स कर्ता स्यात्। मैत्रेण कृतः ॥ २ ॥
कत्तुर्व्याप्यं कर्म । २ । २ । ३ । का क्रियया यद्विशेषेणाप्तुमिष्यते तत्कारकं व्याप्यं कर्म च स्यात् । तत् त्रेधा-निर्वयं, विकार्य, प्राप्यश्च । कटं करोति, काष्ठं दहति, ग्रामं याति ॥ ३ ।।
. वाकर्मणामणिकर्ता णौ । २ । २ । ४।। ___ अविवक्षितकर्मणां धातूनां णिगः प्राग यः कर्ता स णिगि सति कर्म वा स्यात् । पचति चैत्रः, पाचयति चैत्रं चैत्रेण वा ॥४॥ गति-बोधाऽऽहारार्थ-शब्दकर्म-नित्याऽकर्मणामनीखाद्यदि
हा-शब्दाय-क्रन्दाम् । २ । २।५।। गतिर्देशान्तरप्राप्तिः। शब्दः कर्म क्रिया व्याप्यश्च येषां ते शब्दकर्माणः । नित्य न विद्यते कर्म येषां ते नित्याकम्र्माणः। गत्यर्थबोधार्थाहारार्थानां शब्दकर्मणां नित्याक
