________________
અક્ષરાર્થ– કામદેવ પાંચ ઇંદ્ધિનેજ પાંચ બાણ કરી, ત્રણ જગતને છતી શત્રુઓની છાતી ઉપર પગ મુકે છે. દર
વિવેચન-કામદેવ છેપચેષ” એટલે પાંચ બાણવાળા કહેવાય છે. તે પાંચ બાણ પાંચ ઇકિયેજ છે, અને તે પાંચ ઈંદ્ધિને પિતાનાં પાંચ ભાણે બનાવી, તેનાથી તે ત્રણ જગતને જીતી લે છે, અને શત્રુઓની છાતી ઉપર પગ મુકે છે. કહેવાની મતલબ એ છે કે પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિકારેથી કામ વિકાર ઉત્પન્ન થાય છે, અને વિકારને વશ થએલ પ્રાણ કામદેવને આધીન થઇ જાય છે, જેથી કરીને તે અનેક જાતનાં કુકર્મ કરે છે. કામદેવને કવિએ પચેઝ એટલે પાંચ બાણવાળે કહે છે, તે બરાબર છે. કારણ કે તે પાંચ ઇન્દ્રિયને પિતાનાં પાંચ બાણ બનાવી, તે વડે આ જગતને છતી લે છે. કામના વિકાઅને બધું જગત તા થઇ જાય છે, જ્યારે શત્રુ તાબે થાય, ત્યારે તેની છાતી ઉપર પગ મુકવામાં આવે છે, તેમ કામદેવ હદય-મન ઉપર પગ મુકે છે, એટલે મનમાં પોતાનું સ્થાન કરે છે, તેથી જ કામદેવને “ મને ભૂઝ એટલે મનમાં ઉત્પન્ન થનાર કહે છે. કહેવાનો આશય એવો છે કે ઇંદ્રિયોના વિષયને લઈને કામદેવ થાય છે, અને તે કામના વિકારથી માણસ અકાર્ય કરે છે, માટે દરેક ભવ્ય પ્રાણીઓએ ઇંદ્રિયને વશ - ખવી, કે જેથી દુરાચારી કામદેવને અવકાશ જ ન મળે. ૬૨
