________________
આચરણ)ની લક્ષ્મી વગરનો છે, અને મર્યાદાને લેપનારે છે. ૪૯
વિવેચન-સંથકાર શ્લેષ અલંકારથી લાભને સમુદ્રનું રૂપક આપે છે; આ લેમરૂપી સમુદ્ર એક નવી જાતને સમુદ્ર છે. સમુદ્ર ક્ષમાભૂત એટલે પર્વતને પ્રિય હોય છે, ત્યારે આ લેભરૂપી સમુદ્ર ક્ષમાભૂતને અપ્રિય છે. અહીં ક્ષમાભૂત એટલે ક્ષમાવાળા પુરૂષને અથવા રાજાઓને અપ્રિય છે. સમુદ્ર સાધુ વૃત્તની લક્ષ્મીથી યુકત છે. સાવૃત્ત એટલે સારી રીતે વળાકાર તેની લક્ષમી–ભાથી યુક્ત છે; અથવા લિકિક પ્રમાણે સાધુ આચરણવાળી લમીથી યુક્ત છે. લક્ષમી સમુદ્રમાંથી ઉત્પન્ન થયેલી છે, એમ લાકિકમાં છે; આ લેભરપી સમર સાધવૃત્ત સારાં આચરણની લક્ષ્મીથી રહિત છે, જ્યાં લે છે, ત્યાં સદાચરણની લક્ષ્મી રહેતી નથી. સમુદ્ર હમેશાં પિતાની મર્યાદા છોડ નથી, અને આ લેભરૂ૫સમુદ્ર માદાને લૅપ કરે છે જ્યાં ભય,ત્યાં કઈ જાતની મર્યાદા રહેતી નથી, તેથી જળ સમુદ્રના કસ્તાં આ લાલરૂપ સમુદ્ર એક નવી જાતનો છે. કહેવાનો આશય એ છે કે દરેક મનુષ્ય લેભ રાખવે ને જોઇએ, લેભથી ક્ષમા રહેતી નથી, સદાચરણનો નાશ થાય છે, અને મર્યાદાને લેપ થાય છે. ૪૯ લેભને વૈભવ જાણવાને કઈ પણ સમર્થ નથી. लवणो दन्वतो यः स्यादमाधबोधने विमुः । अलंभविष्णुः सोऽप्यस्य नैव वैभवसंविटे ॥५०॥
