________________
૪૫
કરે છે, અને “ તમ ” એટલે અધકારને પુષ્ટ કરે છે, તે મેષ રાજહ ંસાને નસાડી મુકે છે, વર્ષાકાળમાં રાજહુચ નાશીને માન સરોવરમાં ચાલ્યા જાય છે, કારણ કે તે કાળે જે તે રહે તે, તેમને રોગ થાય છે; તેવી રીતે લાશ એ વર્ષાકાળના મેધના જેવા છે, તે આશા, એટલે ઇચ્છાઓને પ્રફુલ્લિત કરે છે. લાભથી માણસને નવનવી ઇચ્છાઓ વધતી ાય છે. વી તા, એટલે અજ્ઞાનને પુષ્ટ કરે છે, લેસથી માણસમાં અજ્ઞાનતા પુષ્ટ થતી જાય છે; તેમજ વર્ષાકાળના મેથી જેમ રાજહંસા નાસી જાય છે, તેમ લેાસરૂપ મેધથી ધર્મ અર્થ, કામ અને મેક્ષ—એ ચાર પુરૂષાર્થરૂપી રાજહ ંસ નાસી જાય છે. અથાત્ જે માણસને લેાશ હાય, તેના પુરૂષાર્ય સિદ્ધ થતા નથી. લેલી માણસ ચાર પુરૂષાથાને સિદ્ધ કરી શક્તા નથી; આ શ્લોકથી એવે ઉપદેશ લેવાના છે કે દરેક મનુષ્ય લાલના ત્યાગ કરવા એઇએ. કારણ કે લાલ રાખવાથી આશા થયા કરે છે, અજ્ઞાન પુષ્ટ થાય છે, અને ચાર પુરૂષાથીની હાનિ થાય છે. ૪૮
લાલ એક નવી તરેહના સમુદ્ર છે. क्षमाभृदप्रियः साधुवृत्तलक्ष्मीविनाकृतः । मर्यादामदयं लुंपन लोभोऽबुधिरयं नवः ॥४९॥
અક્ષરાર્થ—આ ણરૂપી સમુદ્ર નવી જાતના છે, તે ક્ષમાભૃત્ ( ક્ષમાધારી ) અને પર્વતને અપ્રિય છે. સાધુવૃત્ત ( સારી રીતે વર્તુળાકાર અને સારા
