________________
दीवसमुद्देसु, पन्नरससु कम्मभूमिसु, तीसाए अकम्मभूमिसु, छप्पन्नाए अंतरदीवगेसु सन्निपंचिंदियाणं पज्जत्तयाणं मणोगए भावे जाणइ पासइ, तं चैव विउलमई अड्ढाइज्जेहिमंगुलेहिं अब्भहियतरं, विउलतरं, विसुद्धतरं, वितिमिरतरागं खेत्तं जाणइ पास |
कालओ णं - उज्जुमई जहन्नेणं पलिओवमस्स असंखिज्जइ भागं, . उक्कोसएणवि पलिओवमस्स असंखिज्जइभागं - अतीयमणागयं वा कालं जाणइ, पासइ, तं चेव विउलमई अब्भहियतरागं, विउलतरागं, विसुद्धतरागं वितिमिरतरागं जाणंइ, पासइ ।
भावओ णं-उज्जुमई अणंते भावे जाणइ पासइ, सव्वभावाणं अनंतभागं जाणइ, पासइ, तं चैव विउलमई अब्भहियतरागं, विउलतरागं, विसुद्धतरागं वितिमिरतरागं जाणइ, पासइ ।
छाया - तच्च द्विविधमुत्पद्यते, तद्यथा-ऋजुमतिश्च विपुलमतिश्च तत् समासतश्चतुर्विधं प्रज्ञप्तं, तद्यथा - द्रव्यतः, क्षेत्रतः, कालतो, भावतः ।
तत्र द्रव्यत - ऋजुमतिरनन्तान् अनन्तप्रदेशिकान् स्कन्धान् जानाति, पश्यति, ताँश्चैव विपुलमतिरभ्यधिकतरान्, विपुलतरकान्, विशुद्धतरंकान् वितिमिरतरकान् जानाति पश्यति ।
क्षेत्रत - ऋजुमतिश्च जघन्येनाऽङ्गुलस्याऽसंख्येयभागम्, उत्कर्षेणाऽधो यावदस्या रत्नप्रभायाः पृथिव्या उपरितनानधस्तनान् क्षुल्लकप्रतरान्, ऊर्ध्वं यावज्ज्योतिष्कस्योपरितनतलम्, तिर्यग्यावदन्तोमनुष्यक्षेत्रे - अर्द्धतृतीयेषु, द्वीपसमुद्रेषु, पञ्चदशसु कर्मभूमिषु, त्रिंशदकर्मभूमिषु, षट्पञ्चाशदन्तरद्वीपेषु, संज्ञिपञ्चेन्द्रियाणां पर्याप्तकानां मनोगतान् भावान् जानाति, पश्यति, तच्चैव विपुलमतिरर्द्धतृतीयैरङ्गुलैरभ्यधिकतरं, विपुलतरं, विशुद्धतरं, वितिमिरतरं क्षेत्रं जानाति पश्यति ।
कालत - ऋजुमतिर्जघन्येन पल्योपमस्याऽसंख्येयभागमुत्कर्षेणाऽपि पल्योपमस्या - संख्येयभागमतीतानागतं वा कालं जानाति पश्यति, तच्चैव विपुलमतिरभ्यधिकतरकं, विपुलतरकं, विशुद्धतरकं वितिमिरतरकं जानाति, पश्यति ।
भावत - ऋजुमतिरनन्तान् भावान् जानाति पश्यति, सर्वभावानामनन्तभागं जानाति, पश्यति, तच्चैव विपुलमतिरभ्यधिकतरं, विपुलतरकं, विशुद्धतरकं, वितिमिरतरकं जानाति पश्यति।
पदार्थ - च- पुनः, तं - वह ज्ञान, दुविहं-दो प्रकार से उप्पज्जइ - उत्पन्न होता है,
,
238
