Page Text
________________
૩ ૨૦
જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ આ ત્રણે શતકને અંતે ગદ્યમાં જણાવેલું છે કે “તપ: સિદ્ધતિર વરતરીના સોન વંશાવતં શ્રીમતિ कुल तिलक संघपाल श्रीमद् देहडात्मज विविध बिरुदराजी विराजमान संघपति श्री धनदराज विरचिते'। ત્રણે શતક કાવ્યમાલા ગુચ્છક ૧૩માં મુદ્રિત છે.
૭૦૬. આ ભાઇઓએ જિનભદ્રસૂરિના ઉપદેશથી એક વિશાલ સિદ્ધાન્ત-કોશ લખાવ્યો હતો. આજે તે સિદ્ધાન્ત-કોશ વિદ્યમાન નથી. પાટણનો એક ભંડાર કે જે સાગરગચ્છના ઉપાશ્રયમાં રક્ષિત છે તેમાં ભગવતીમૂત્ર (મૂલમાત્ર)ની પ્રતિ છે કે જે મંડનના સિદ્ધાન્તકોશની છે તેમાં જણાવ્યું છે કે -
સં. ૧૫૦૩ વૈશાખ સુદિ ૧ પ્રતિપત્તિથી રવિ દિને અહ શ્રી સ્થંભતીર્થે૪૬૦ શ્રી ખરતરગચ્છે શ્રી જિનરાજસૂરિ પદે શ્રી જિનભદ્રસૂરિશ્વરાણામુપદેશેન શ્રી શ્રીમાલજ્ઞાતીય સં. માંડણ સં. ધનરાજ ભગવતીસૂત્ર પુસ્તક નિજ પુણ્યાર્થે લિખાપિત આ પછી મંડનની પ્રશસ્તિ સારસ્વત મંડનમાં પહેલાં ત્રણ પદ્ય (છેલ્લા પાદ સિવાય)માં મૂકી છે ને પછી ચોથું પદ્ય ઉમેરેલું છે. પછી ગદ્યમાં જણાવ્યું છે કે “શ્રીમલિજ્ઞાતિમંડનેન સંઘેશ્વર શ્રી મંડનેન સં. શ્રી ધનરાજ સં. ખીમરાજ સં. ઉદયરાજ સં. મંડનપુત્ર સં. પૂજા સં. જીજી સં. સંગ્રામ સં. શ્રીમાલ પ્રમુખપરિવારપરિવૃતેન સકલસિદ્ધાન્તપુસ્તકાનિ લેખયાચક્રાણાનિ . શ્રી:–આ પરથી સ્પષ્ટ જણાય છે કે બધાં સિદ્ધાંતો લખાયાં હતાં અને મંડળને ચાર પુત્રો થયા હતા.
૭૦૭. અપભ્રંશ સાહિત્યમાં જયશેખરસૂરિના શિષ્યકૃત શીલસંધિ હેમચારકૃતિ ઉપદેશસંધિ, સોમસુન્દરશિષ્ય વિશાલરાજસૂરિના શિષ્ય કૃત તપ-સંધિ તેમજ કેશી-ગોયમસંધિ પ્રાચીન ગુ. કાવ્ય સંચય, સંધિ કાવ્ય સં. .લા.દ.વિ.) અને અન્ય નાની નાની કૃતિઓ નામે મહાવીરચરિત્ર, મૃગાપુત્ર કુલક, ઋષભધવલ, ઋષભ પંચકલ્યાણ અને સ્તુતિસ્તોત્રાદિ મળી આવે છે. અત્યાર સુધીના દુર્લક્ષથી અપભ્રંશ સાહિત્ય અજ્ઞાત હતું. પણ હવે લક્ષ જતાં થોડુંઘણું હાથ આવ્યું છે અને વિશેષ પણ હસ્તગત થશે. જે ઉપલબ્ધ છે તેમાં વપરાયેલા છંદો તથા વ્યાકરણના પ્રયોગો વિષે ભાષાશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ ઘણું લખી-મેળવી શકાય.
૭૦૮. ગુજરાતી ભાષા સાહિત્ય-પર આવતાં ગુજરાતી ગદ્યમાં સં.૧૪૭૮માં ઉક્ત માણિકય (ચંદ્ર) સૂરિએ પૃથ્વીચંદ્ર ચરિત્ર (વાગ્વિલાસ) ઘણી સુંદર, હૃદયંગમ અને રસભરી બાનીમાં રચ્યું (મુદ્રિતપ્રા. ગૂ. કા. સં.). (આ યુગકાર સોમસુંદરસૂરિએ તો અનેક જૈન ગ્રંથો પર “બાલાવબોધ'-ગદ્યાનુવાદ લખ્યા:-ઉપદેશમાલા પર (સં. ૧૪૮૫), { સંપા. કાંતીલાલ બી. શાહ પ્રકા. સૌરાષ્ટ્ર કેશરી પ્રણગુરુ. સેંટર. } યોગશાસ્ત્ર પર, પડાવશ્યક પર, આરાધના પતાકા પર નવતત્ત્વ પર, નેમિચંદ્ર ભંડારીકૃત ષષ્ઠીશતક પર (સં. ૧૪૯૬માં) બાલાવબોધ રચ્યા.) ઉક્ત મુનિસુંદરસૂરિએ યોગશાસ્ત્ર-ચતુર્થપ્રકાશ પર સં. ૧૪૯૧ માં, તથા તે વર્ષમાં ખ. જિનસાગરસૂરિએ ઉક્ત ષષ્ઠીશતક પર, વૃદ્ધ તપા રત્નસિંહ
૪૬૦. મંડનનો નિવાસ માંડવગઢમાં હોવાથી પુસ્તકભંડાર પણ ત્યાં સ્થાપિત કર્યો હોવો જોઇએ. આ પુસ્તક ખંભાતમાં લખાવાનું કારણ એ જણાય છે કે સર્વ પુસ્તકો જિનભદ્રસૂરિની દેખરેખ નીચે લખાતાં હતાં અને આ સૂરિનો તે વખતે ખંભાતમાં વાસ હોવાથી આ પુસ્તક ત્યાં લખાયું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002175 |
| Book Title | Jain Sahityano Sankshipta Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Omkar Gyanmandir Surat |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 802 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, History, & Literature |
| File Size | 20 MB |