________________
પ્રકરણ ૩૦ ] મલવિલય ઉદ્યાનમાં વિવેક કેવળી. દિવર્ધન કમાર મટે છે ત્યારે તે રાજ્યના પ્રધાન પુરૂષને ઘણે આનંદ, આપતો હતો, તેના ગુણેની વાતે ચારે તરફ ઘણી ફેલાણું હતી અને પોતાના પ્રતાપથી તેણે આખી દુનિયાને વશ કરી લીધી હતી, શત્રુઓ પર ઘણી જીત મેળવી હતી. વિજયપતાકા પ્રાપ્ત કરી હતી, યશને કે વગડાવ્યો હતો અને તેને લઈને આ પૃથ્વીતળપર એક સિંહની જેવું પરાક્રમ તેણે કરી બતાવ્યું હતું. છેવટે તેને સુખસમુદ્રમાં આનંદ કરતા સાંભળ્યો હતો. આવી આવી અનેક સુંદર વાતે કુમાર નંદિવર્ધનના સંબંધમાં અમે અગાઉ સાંભળી હતી. તેથી મહારાજ ! આ તેને પાપી મિત્ર અને દૂર ભાર્યા જે અત્યારે તેને આટલું બધું દુઃખ આપે છે તે તે વખતે તેની સાથે ન હતા? શું તેઓ હમણાજ તેના સંબંધમાં આવ્યા છે ?”
વિવેકાચા-“રાજન ! તે વખતે પણ આ મિત્ર અને ભાર્યા તે તેની સાથે જ હતા, પણ વળી તે વખતે તેનું એટલું બધું ઠીક કહેવાતું હતું અને દેખાતું હતું તેનું એક બીજું કારણ હતું.”
અરિદમન-“સાહેબ ! તે શું કારણ હતું?” વિવેકાચાર્ય-તે વખતે તેની સાથે એક પુણોદય નામને
મિત્ર હતો જે નિરંતર કુમારની સાથે રહેતો હતો. પુણોદયનું પહ્મરાજાના આખા કુટુંબને આનંદ છે અને બીજું સહચર. જે જે સર્વ થયું, જેની તમે હમણું વાત કરી તે સ
વનું કારણ એ પૃદય મિત્ર હતું. જ્યાં તે હોય છે ત્યાં તે પિતાના પ્રભાવથી આનંદ આનંદ કરી મૂકે છે અને યશવિસ્તાર ચારે તરફ ફેલાવે છે; પણ કમનશીબ વાત એવી બની કે પુણોદયથી એ રાવ સારાં વાનાં થતાં હતાં છતાં મેહને વશ પડેલ હોવાથી કુમારને તે વાતની ખબર પડતી ન હતી. એટલું જ નહિ પણ વાત એવી ઊંધી થતી હતી કે પૃદયના પ્રતાપથી તેને જે જે લાભ થાય, તેનું સારું થાય, તેની આબરૂ વધે, તે સર્વ તેના વૈશ્વાનર મિત્ર અને ભાર્યા હિંસાના પ્રતાપથી થયેલ છે એમ જ તે માનતા હતા. આથી પુણ્યોદય મિત્રને ધીમે ધીમે જણાવ્યું કે આ ભાઇશ્રી કાંઈ તેનો ગુણ માને તેવા કે વધારે સમજણવાળા છે જ નહિ. આવા વિચારથી ધીમે ધીમે તે કુમાર ઉપર પ્રેમ એ છે કરતો ગયો, તેનાથી ધીમે ધીમે દર થવા લાગ્યે અને જ્યારે આ નંદિવર્ધને વિનાકારણે રાજસભામાં ફટવચનનું માથું ઉડાવી દીધું ત્યારે તે એક દિશાએ રસ્તો માપી
૧ પૃ. ૬૩૬-૭; ત્યાં પુયોદય ચાલ્યો જાય છે તેનું વર્ણન આપ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
