________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૩ ગયે અર્થાત તેનાથી તદ્દન છૂટે પડી ગયું. ત્યાર પછી તે પુણ્યદય વગરને થઈ પડયો, એટલે તે હિંસા અને વૈશ્વાનરે પિતાને ઘેર એની ઉપર વધારે ચલાવવા માંડ્યો અને તેથી અનેક પ્રકારનાં પાપ કરાવીને તેના ઉપર અનેક અનર્થના પ્રસંગો આપ્યા.”
અરિદમન–મહારાજ ! ત્યારે આ નંદિવર્ધનને એ હિંસા અને વૈશ્વાનરની સાથે કેટલા વખતથી સંબંધ થયેલે છે?”
વિવેકાચાર્યએ નંદિવર્ધન કુમારને હિંસા અને વૈશ્વાનર સાથે અનાદિકાળથી પરિચય છે. માત્ર પદ્મરાજાને ઘરે જ્યારે એને જન્મ થયે ત્યારે પેલા બન્ને વધારે સ્પષ્ટ રીતે તેનામાં પ્રગટ થયાં. અગાઉ તે બન્ને છુપાઈને રહ્યા હતાં.”
નંદિવર્ધનનું અનાદિ સ્વરૂપ, અરિદમન–“ત્યારે સાહેબ! આ નંદિવર્ધન કુમાર અનાદિ' કાળને છે?”
વિવેકાચાર્ય—“હા, તેમજ છે.”
અરિદમન–“ ત્યારે એ પદ્મરાજાના પુત્ર તરીકે શા માટે પ્રસિદ્ધ થ છે? અનાદિકાળનો હોય તો પછી તે છે જ એમ કહેવું જોઈએ.”
વિવેકાચાર્ય–“હું પધરાજાનો પુત્ર છું એવું તેને મિથ્યા અને ભિમાન (ખોટું આત્મજ્ઞાન) થયું છે. એવા બેટા અભિમાન ઉપર કઈ પણ પ્રકારનો મદાર બાંધો નહિ.”
અરિદમન—“ ત્યારે પરમાર્થથી આ નંદિવર્ધન કુમાર કેણુ છે અને કેનો પુત્ર છે? તે આપ બરાબર સમજાવો.”
વિવેકાચાર્ય–“અસલમાં આ નંદિવર્ધન કુમાર અસંવ્યવહાર નગરનો રહેનાર છે અને તેથી તે અસંવ્યવહારી કુટુંબનો ગણાય છે. એનું સંસારીજીવ નામ છે. કર્મપરિણામ મહારાજાના હુકમથી લેકસ્થિતિ અને તત્રિયોગને અનુસરીને તેને પિતાની ભાર્યા ભવિતવ્યતા
૧ પ્રશ્ન બે પ્રકાર છે. આત્મા તરીકે અથવા નંદિવર્ધન તરીકે. રાજાએ તો સામાન્ય પ્રશ્ન પૂછયો છે કે શું અનાદિકાળથી આ નંદિકુમાર છે ?
૨ જુઓ પૃ. ૩૦૦, ૩ જુઓ પૃ. ૨૯૮,
૪ લેકસ્થિતિ અને તત્રિયોગ દૂતના કર્તવ્યપર પૃ. ૩૦૩ પર વિવેચન થઈ ગયું. ત્યાં આપેલી નેટ પણ જુઓ પૃ. ૩૦૪.
૫ જુઓ પૃ. ૩૦૮. ત્યાં તેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
