________________
પ્રકરણ ર૭] દયાકુમારી.
૬૨૯ ઇચ્છે છે કે તેને કેઈ પણ પ્રકારનું સ્થળ કે માનસિક દુઃખ ન થાઓ અને મરણ ન થાઓ. આ દયાકુમારી પ્રાણુઓનાં દુઃખ અને મરણને અટકાવે છે તેથી અનિષ્ટને અટકાવનાર હોવાથી તે દુનિયાને આનંદનું કારણ છે. એવું વિશેષણ તેને આપવામાં આવ્યું છે.
એ દયાના મુખમાંથી વારંવાર “ભય પામે નહિ–ભય પામે નહિ” એવા શબ્દો નિરંતર નીકળ્યા કરે છે, તેનું મુખ અત્યંત ઉત્તમ અને ચંદ્રના આકારને ધારણ કરનારું છે, વળી તેને સદાન અને દુઃખત્રાણ નામના ગોળમટેળ સુંદર સ્તને છે, ખૂબ વિસ્તીર્ણ અને જગતને આનંદ આપે તે શમર નામને કેડની નીચેનો ભાગ છે અથવા ટુંકામાં કહીએ તે સામા પ્રાણીને પસંદ ન પડે તે તેના શરીરને કેાઈ પણ ભાગ નથી તેટલા માટે મહાત્મા પુરૂષોએ તેને “રૂપથી ઘણી જ સુંદર છે ” એમ કહીને વર્ણવી છે.
ત્યાર પછી તે દયાકુમારી “ સગા સંબંધીઓને ઘણી વહાલી છે ? એમ કહેવામાં આવ્યું તેનું કારણ સાંભળે. એ દયાના સગા સંબંધીઓમાં ક્ષાંતિ છે, શુભ પરિણુમ છે, ચારૂતા છે, નિપ્રકંપતા છે, શૌચ છે, સંતોષ છે અને ધર્મ વિગેરે મહા ગુણે છે; તેઓને એ હૃદયમાં રહીને બહુ જ આનંદ આપ્યા કરે છે. તેટલા માટે પિતાના બંધુવર્ગને એ ઘણી આહાદ કરનારી છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે.
ગેલેકમાં મનુષ્યમાં અને છેવટે મેક્ષમાં જે કાંઈ સુખની શ્રેણી છે તે સર્વ દયાતત્પર પ્રાણુઓના હાથમાં જ હોય છે તેટલા માટે તે કન્યા “આનંદ પરંપરાનું કારણ છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે અને તે પ્રમાણે હેવાથી તે સ્ત્રી છતાં પણ મહામુનિઓનાં હૃદયમાં નિરંતર રહેનારી છે એમ સમજવું.
૧ સદાનઃ સુંદર દાન આપવાં તે. ૨ દુઃખત્રાણઃ દુ:ખથી બચાવ. ૩ શમઃ શાંતિ, પ્રશમ.
૪ ક્ષતિ દયાની બહેન થાય છે, “શુભ પરિણામ” રાજા એના પિતા થાય છે, “ચારુતા” એની સગી માતા છે,’ નિષ્પકંપતા” એની ઓરમાન માતા છેઆ સર્વ દયાને બંધુવર્ગ છે. સતિષ વિગેરે સાથેનું તેનું સગપણ ચોથા પ્રસ્તાવમાં જણાશે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
