Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 1 2 3

SR No.: 002144
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1921
Total Pages: 737
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 587

ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૩
કર્મવિલાસના
શત્રુમદેન રાજર્ષિ——- જ્યારે એમ છે તે ભગવન્! મારા મ નમાં એક વિચાર સ્ફુરે છે. આપ કહેા છે તે વાતના સાર તેા એ થયો કે કમવિલાસ રાજાએ ત્રણ સ્ત્રીપરિવાર. આથી જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એમ ત્રણ પ્રકારનાં પ્રાણીઓ ઉત્પન્ન કર્યાં. તેવી રીતે તે આ આખું જગત્ કર્મવિલાસ મહારાજનું કુટુંબી જ થયું ! એ વાત બરાબર છે?”
૫૪૬
ગુરૂમહારાજ—“ તમે જે કહ્યું તે તદ્દન ખરાબર છે. તમે તેના ભાવ ખરાબર સમજી ગયા છે. તમારા જેવાની બુદ્ધિ તુરત જ ખરા રસ્તાપર આવી જાય છે. એમાં હકીકત એમ છે કે સર્વ યોનિમાં જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ વર્ગનાં પ્રાણીઓ હોય છે તેા ખરાં, પરંતુ તે પેાતાના ખરા રૂપમાં મનુષ્યપણામાંજ વ્યક્ત થાય છે. મનુષ્યપણામાં તે એ આખું કુટુબ સર્વત્ર ફેલાઇને સ્પષ્ટ જણાઇ રહ્યું છે.
હવે સમજુ માણસે શું કરવું જોઇએ તે સંબંધમાં સંક્ષેપથી મુદ્દાની હકીકત કહી બતાવું તે તમે સાંભળેા. માળનું કર્તવ્યેશ દેશ ચરિત્ર તદ્દન ત્યાગ કરવા યોગ્ય છે, તેથી તેના જેવું આચરણ કોઇએ કરવું નહિ અને તેની સાથે વધારે સમાગમ પણ કરવા નહિ. જે પ્રાણી સુખ ઇચ્છતા હોય તેણે મનીષીના ચરિત્રના આદર કરવા અને તેના જેવા થવા પ્રયત્ન કરવા. એમ કહેવાના હેતુ એ છે કે ઘણા ખરા જીવા બહુધા મધ્યમમુદ્ધિ જેવા હાય છે અને તે જો રીતસરનું વર્તન અને અનુષ્ઠાન કરે તે મનીષીબુદ્ધિવંત (ઉત્તમ વર્ગના પ્રાણી) પ્રયત્નથી થઇ શકે છે. એટલા માટે જ હે ભવ્ય પ્રાણીએ ! તમને વારંવાર કહેવામાં આવ્યું હતું કે મારા વચનને અનુસરીને તમારે મનીષીના ચરિત્રનું અનુકરણ કરવું અને ખાસ પ્રયત્ન કરીને તમારે પાપમિત્રના પરિચય ોડી દેવા; કારણ કે એ સ્પર્શનની સાથેના સંબંધને લીધે માળ આખરે હેરાન હેરાન થઇ ગયા અને એને ત્યાગ કરવાથી આ મનીષી લેાકેામાં સુસ્પષ્ટ પ્રસિદ્ધ મેટાઇ મેળવીને આખરે મેાક્ષને સાધનારા થયા. આ પ્રમાણે હેવાથી પેાતાનું હિત ઇચ્છનાર પ્રાણીએ પવિત્ર મિત્રો સાથે સેાખત કરવી. મનમાં અંતઃકરણ પૂર્વક સમજવું કે એવી પવિત્ર માણસા સાથેની મૈત્રી આ ભવમાં અને પરભવમાં સર્વ પ્રકારની સંપત્તિઓને પ્રાપ્ત કરવાના હેતુભૃત છે. કોઇ પણ ખરાબ માણસ સાથે સામત કરવી તે
આ ભવમાં પણ દુ:ખને માટે થાય છે અને સારા માણસસાથે સામત કરવી તે સુખને માટે થાય છે, એ બન્ને હકીકત તમે મધ્યમબુદ્ધિના સંબંધમાં અહુ સારી રીતે જોઇ છે. જુએ, જ્યાં સુધી એણે બાળના