Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 1 2 3

SR No.: 002144
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1921
Total Pages: 737
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 522

પ્રકરણ ૧૨ ]
ચાર પ્રકારના પુરૂષા.
૪૮૧
'એ નમણી સ્ત્રીની સુંદર કેડ ઉપરના ભારથી કૃશ થઈ ગયેલી અને ત્રિવલયથી શોભતી તેમજ રામરાજીને ધારણ કરતી અતિ સુંદર દેખાય છે. સત્કામ રસની વાવડી જેવી તેની નાભિ ( ડુંટી ) અતિ મનેાહર લાગે છે અને સજ્જન પુરૂષાના હૃદય જેવી અતિ ગંભીર જણાય છે. એનાં સ્તનેા દૂધના ભારથી વધેલાં, ગેાળ, ભરેલાં, પાણીના કુંભના` ( ગાગરના ) આકાર ધારણ કરનારાં, ઉપસી આવેલાં, કઠણ અને અતિ સુંદર છે. અહાહા ! સુકુમાર, મનેાહર અને મહા પુણ્યથી મળી શકે તેવા સુંદર હાથ તે ધારણ કરે છે જે અતિ રમણીય લતા જેવા દેખાય છે. સુંદર રૂપ ધારણ કરનારાં એ સુંદરીના કર ( કાંડા ) થી જાણે અશોકનાં નવીન, સુંદર રાગવાળા પદ્મવા પશુ જીતાઇ ગયા હોય એમ મને લાગે છે. તેની ડોક ગોળ હેાવાને લીધે તેના પર ત્રણ રેખાએ બહુ સુંદર રીતે પડે છે તે જાણે ત્રણ
૧ અથવા જંધાયુગ્મ અને મન્મથહાથીને જૂદાં લેવાં. જંધાયુગ્મ તારણના આકાર (આવેા) ધારણ કરે છે. મેખલાના કલાપથી બાંધેલા હાથી જેવું તેનું નિતંબબિંબ અમૃત જેવું લાગેછે. કાનને, જીભને અથવા આંખને સારૂ લાગે તે સર્વ ‘અમૃતાય’ એમ કહેવાય છે. અહીં આંખને સારૂં લાગે છે એમ સમજવું, (આ નેટ પૃ. ૪૮૦ ના છેલ્લા વાકયને અંગે છે.)
૨ ત્રિષલયઃ માંસ અને ચરબીને લીધે થતા પેટના વાટા ગાળાકાર હાય છે અને કામી જનોને બહુ સુંદર દેખાય છે. કૃશતામાં પણ સૌંદર્ય છે. ભાર–શરીરના ઉપરના ભાગને અને વલયપક્ષે માંસ ચરખીને સમજવા. મેાહટષ્ટિએ સર્વ વસ્તુ સુંદર દેખાય છે.
૭ સત્કામ રસઃ (૧) કામદેવનેા રસ. (૨) શુભ કાર્ય કરવાની પ્રીતિના રસ. ૪ ગંભીરઃ (૧) ઊંડી; (૨) વિશાળ.
૫ પાણીના કુંભ સાથે બધા શ્લેષા છે. બરાબર મળતા આવી જશે. વાંચવાથી સ્પષ્ટ થાય તેવા સર્વ શબ્દો છે.
૬ લતા સાથે સર્વ વિશેષણેા શ્લેષ છે. સુકુમારઃ (૧) નાજુક; (૨) લતા પક્ષે કુમળી. પુણ્યઃ (૧) શુભ કર્મ; (૨) ઉત્તમ કામ, મહેનત.
૭ અશેક વૃક્ષનાં પાંદડાં લાલ હેાય છે. તેની સાથે શ્લેષ છે. નવીનઃ (૧) અપૂર્વ; (૨) વસંતમાં પ્રાપ્ત થયેલાં. રાગ: (૧) મંદી; (૨) રંગ. ર એટલે અહીં કાંડું સમજવું અને હાથ એટલે ખભાથી શરૂ કરીને આખા હાથ સમજવે. કર એટલે hand અને હાથ એટલે Arm સમજવા. આખા હાથને ઉપર લતા સાથે સરખાવ્યા અને કાંડાના રંગના વખાણ કર્યાં.
૮ ત્રણરેખા: સુંદર ગાળ ડાકની નીચે ત્રણ વલય-રેખાએ કુદરતી રીતે પડે છે તે પુષ્ટ અને સરખા શરીરવાળાને જોવાથી જણાઇ આવશે. નમણી સ્ત્રીએની ડાક બરાબર ગેાળ હેાય છે અને તેને જોઇને ખાળ જેવા જીવા બહુ આનંદ પામે છે. રેખાઃ (૧) ત્રણ વલય; (૨) કિરતાર પક્ષે લેખની રેષાઓ. ગળામાં ત્રણ રેખા પડતી હેાય તે બહુ સારી ગણાય છે અને જાણે કિરતારે સારા લેખ લખ્યા હાય તેને સૂચવે છે—આ વ્યવહારૂ શ્લેષ છે.
૬૧