Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 1 2 3

SR No.: 002144
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1921
Total Pages: 737
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 51

૧૦
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. પ્રસ્તાવ ૧ પ્રથમ અવ્રત હિંસા, પ્રથમ કષાય ક્રોધ અને પાંચ ઇંદ્રિયમાંથી પ્રથમ ઇંદ્રિય સ્પર્શ ઇન્દ્રિય પર સ્પષ્ટ વિવેચન થશે અને તેને પ્રપંચ બતાવવામાં આવશે.
ચોથા પ્રસ્તાવમાં માન, જિહા ઇદ્રિય અને અત્યમાં આસક્ત થઈ સંસારીજીવ કેવો દુઃખથી પીડા પામે છે અને અનેક દુઃખમાં ડૂબેલે તે અપાર, અનંત સંસારમાં કેવી રીતે વારંવાર રખડે છે તે સર્વ બતાવવામાં આવશે. અહીં દ્વિતીય અત્રત અસત્ય, દ્વિતીય કષાય માન અને પાંચ ઇન્દ્રિયમાંથી બીજી ઇદ્રિય રસંદ્રિય પર સ્પષ્ટ વિવેચન થશે અને તે સર્વને પ્રપંચ બતાવવામાં આવશે.
પાંચમા પ્રસ્તાવમાં ચોરી, માયા તથા ધ્રાણેદ્રિયને વિપાક સંસારી જીવ વિસ્તારથી કહેશે. અહીં ત્રીજા અવ્રત સ્તેય, ત્રિીજા કષાય માયા અને પાંચ ઇંદ્રિયમાંથી ત્રીજી નાસિકા ઇંદ્રિય પર સ્પષ્ટ વિવેચન થશે અને તે સર્વને પ્રપંચ બતાવવામાં આવશે.
છઠ્ઠા પ્રસ્તાવમાં લેભ, મિથુન અને ચક્ષુ ઇંદ્રિયનું પરિણામ સંસારી જીવ કહેશે. અહીં ચોથા અવ્રત મિથુન (સ્ત્રીસંગ), ચોથા કષાય લેભ અને પાંચ ઇન્દ્રિયમાંથી ચોથી ચક્ષુ (આંખ) ઇન્દ્રિય પર સ્પષ્ટ વિવેચન થશે અને તે સર્વને પ્રપંચ બતાવવામાં આવશે.
સાતમા પ્રસ્તાવમાં મહામહેને પરિગ્રહ અને શ્રવણ ઇદ્રિયને લઈને કે પ્રપંચ થાય છે તે બતાવવામાં આવશે. અહીં પાંચમા અત્રત પરિગ્રહ (વસ્તુઓ પર માલીકપણું) અને પાંચ ઇંદ્રિયમાંથી છેલ્લા શ્રવણેન્દ્રિય પર સ્પષ્ટ વિવેચન થશે અને તે બન્નેને પ્રપંચ બતાવવામાં આવશે.
આ પ્રમાણે ત્રીજાથી સાતમા મળીને પાંચ પ્રસ્તાવમાં હિંસા, અસત્ય, ચોરી, મૈથુન તથા પરિગ્રહ એ પાંચ આશ્રોથી તથા શરીર, જિહા, નાસિકા, ચક્ષ અને કાન એ પાંચ ઇંદ્રિયોથી અને કોધ, માન, માયા અને લોભ એ ચાર કષાયોથી તથા મહામહના વશવતપણથી સંસારી જીવ ઉપર અનેક દુઃખ પડે છે તેનું વર્ણન કરવામાં આવશે. એ સર્વ હકીકતમાંની કેટલીક સંસારીજીવે પોતે અનુભવેલી છે અને તેને પોતાને તેવી જ રીતે પ્રાપ્ત થયેલી છે અને કેટલીક બીજાઓએ તેની પાસે નિવેદન કરેલી છે, પણ તે સર્વ તેણે પિતે સ્વીકારેલી હોવાથી તે સર્વ સંસારીજીવની પિતાની છે એમ અત્ર કહેવામાં આવશે.
આઠમા પ્રસ્તાવમાં પૂર્વ સૂચવેલી સર્વ હકીકતને મેળ મળે છે અને સંસારીજીવ પિતાના આત્માનું હિત કરે છે. તેમજ ત્યાં કહેવામાં