________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૩ ઘરમાં ને ઘરમાં ભરાઈ રહ્યાને હવે તો ઘણે વખત થઈ ગયો છે, લેકે બાળની વાત પણ લગભગ ભૂલી જવા આવ્યા છે અને તેથી મધ્યમબુદ્ધિને જાહેરમાં દેખાવામાં શરમાવાનું કાંઈ કારણ રહ્યું નથી, માટે તેને પણ નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં સાથે લઈ લઉં–આ પ્રમાણે વિચાર કરી મનીષી મધ્યમબુદ્ધિ પાસે ગયો અને પિતાના મનમાં નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં જવાની ઈચ્છા થઈ આવી હતી તે તેને કહી સંભળાવી. પેલી બાજુએ કર્મવિલાસ રાજાએ પોતાની સ્ત્રી સામાન્યરૂપાને આજ્ઞા કરી કે તેણે પણ પોતાના પુત્રને તેનાં કમેનું ફળ આપવું. એ સામાન્યરૂપા રાણું જે મધ્યમબુદ્ધિની માતા થતી હતી તે અકુશળમાળા અને શુભસુંદરીથી સાધારણ પ્રકારની (ઓછી) શક્તિવાળી અને ચિત્રવિચિત્ર ફળને આપનારી હતી. તેની પ્રેરણાથી મધ્યમબુદ્ધિની ઈચ્છા પણ નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં જવાની થઈ અને મને ધ્યમબુદ્ધિએ બાળને પણ એ ઉદ્યાનમાં અવશ્ય આવવાનું કહેવાથી પરાણે પરાણે તે પણ નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં આવવાને પ્રવર્યો. એવી રીતે બાળ, મધ્યમબુદ્ધિ અને મનીષી ત્રણે નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં ગયા.
પ્રદશેખર મંદિર તરફ પ્રયાણ, કુતૂહળથી નાના પ્રકારના વિલાસ કરતાં કરતાં તેઓ નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં આવી રહેલા એક પ્રદશેખર નામના જિનમંદિરમાં આવી પહોંચ્યા. તે દેવમંદિર મેરૂ પર્વતની પેઠે ઘણું ઊંચું હતું, સાધુના હૃદયની પેઠે અતિ વિશાળ હતું અને તેમાં
૧ નિજવિલસિત ઉદ્યાનમાં ત્રણે ભાઈઓ કેવી જૂદા જુદા પ્રકારની પ્રેરણાથી જાય છે તે ખાસ લક્ષ્યમાં લેવા યોગ્ય છે.
૨ પ્રદશેખર-આત્મગુણવિલાસમાં જે પ્રમેહ-નિરતિશય આનંદ થાય છે તેનો અંતરમાં સાક્ષાત્કાર-અનુભવ-એ પર અહીં રૂપક છે. એમાં આદિનાથનું મંદિર અને હૃદયમંદિર બન્નેને ભાવ સાથે રાખે છે. વિશેષાર્થ આગળ સુબુદ્ધિ મંત્રી સમજાવશે. (જુઓ પ્રકરણ ૧૬ મું-ચાલુ પ્રસ્તાવનું.)
૩ ઊંચું કલેષ. (૧) મેરૂપર્વત ઘણે ઊંચે-એક લાખ યોજન છે; (૨) મંદિરના શિખરે પણ ગગનચુંબી હોય છે.
૪ વિશાળઃ શ્લેષ. (૧) મનની વિશાળતા સાધુ પક્ષે; અને (૨) જગ્યાની વિશાળતા મંદિર પક્ષે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
