________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૩
માળ—“ ભાઇ મનીષી ! આવું સંબંધ વગરનું-ઠેકાણા વગરનું બાલવાથી શું લાભ છે ? મોટા માણસે મારું કામ સાધવા તૈયાર થયા હાય તેને વચ્ચે વચ્ચે કદાચ દુ:ખ આવી પડે તેા તેથી તેઓનું મન દુ:ખાતું નથી અને તેએ પેાતાના કામથી પાછા પણ હડતા નથી. જે કમળની જેવી કોમળ કાયાવાળી પેલી મદનકુંદળી મને પ્રાપ્ત થાય તે પછી આ દુઃખ તે શું બિસાતમાં છે ?” મનીષીની વિચારશીળ સલાહ,
૪૫૦
બાળના વર્તનપર જૂદી જૂદી ટીકાઓ, મનીષી અને મધ્યમબુદ્ધિની વાતચીત,
જેમ કોઇ મનુષ્યને વિકરાળ સર્પે ડંસ માર્યા હોય તે। પછી તેને અચાવ કરવાના કોઇ રસ્તા કે ઉપાય રહેતા નથી, તેવી રીતે એ બાળ હવે ઉપદેશ, મંત્ર કે તંત્રથી સાચા માર્ગ પર આવી શકે તેવું નથી, તેના અંતર વ્યાધિ અસાધ્ય થઇ ગયા છે, એમ વિચારી મનીષીએ પેાતાના જમણા હાથની આંગળીએ મધ્યમમુદ્ધિને વળગાડ્યો અને તે સ્થાનમાંથી ઊઠી જઇ મનીષી મધ્યમબુદ્ધિ સાથે બહાર આવ્યા અને પછી તે અન્ને ભાઇ ( મધ્યમબુદ્ધિ અને મનીષી ) માજીના ઓરડામાં દાખલ થયા. ત્યાં ગયા પછી મનીષીએ મધ્યમબુદ્ધિને કહ્યું “ભાઇ મધ્યમમુદ્ધિ ! આ ખાળ તે તેના નામ પ્રમાણે માળ ( અજ્ઞાન-મૂર્ખ ) જ રહ્યો ! એ પેાતાનું ખરૂં આત્મહિત ક્યાં છે તે જરાપણ સમજતા નથી તા તેની પીઠે વળગીને તારે પણ હેરાન થવાના વિચાર છે ? ’’
મધ્યમબુદ્ધિ—“ ભાઇ મનીષી ! તેં મને બરાબર એધ આપ્યો એમાં જરા પણ શંકા જેવી વાત નથી. આ બાળ તારી સાચી સલાહ પણ સાંભળતા નથી તેા હવે તેની સાથે સંબંધ રાખવાથી સર્યું! વળી બાળના સંબંધમાં હાલ જે ઉપર જણાવેલા બનાવ બન્યા છે તે પણ અત્યંત શરમ ઉપજાવે તેવેા છે. ત્યારે શું પિતાજીને હજી તે વાતની ખબર પડી નહિ હેાય ? ”
મનીષી —“ અરે પિતાજીએ એ હકીકત જાણી છે એટલું જ નહિ પણ આખા ગામે તે હકીકત જાણી છે અને કાલે સવારે પડહા ( પટહ–ડાંડી–અટાકી ) વાગશે ત્યારે તને પણ ખબર પડશે કે આખું ગામ તે વાત જાણે છે. ”
મધ્યમમુદ્ધિ—“ એ વાતની સર્વ માણસાને કેવી રીતે ખબર
પડી ગઇ?”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
