________________
ઉપામતિ ભવપ્રપંચ કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૩
બાળના હાલ, બાળના શરીરમાં માત્ર હાડકાંજ બાકી રહ્યાં હતાં, લેહી અને માંસ તે લગભગ તદ્દન ખલાસ થયા હતા, તેના માત્ર શ્વાસશ્વાસ ચાલતા હોવાથી જ તે જીવતો હોય એમ જણાતું હતું, બાકી તે એટલે બધે નબળો થઈ ગયો હતો કે તેની વાચા પણ બંધ થઈ ગઈ હતી. આવી સ્થિતિમાં મધ્યમબુદ્ધિએ બાળને જો અને તે બાળ છે એમ બહુ મુશ્કેલીઓ ઓળખે. તુરતજ તેણે નંદનને જણાવ્યું “ભાઈ! જેની હું તને વાત કરતો હતો તે જ આ મારો ભાઈ છે! ખરેખર તું નામથી અને કામથી નંદન છે. તારું નામ ખરેખરૂં સાથે છે. તે આજે મારા ઉપર મેટો ઉપકાર કર્યો છે.” વંદને જવાબમાં કહ્યું “ભાઈ મધ્યમબુદ્ધિ! તારા ઉપર કરૂણ લાવીને મેં આ રાજદ્રોહનું કામ કર્યું છે. હમણાં જ હું તારા ભાઈને (બાળને) લેવા જતા હતા ત્યારે મેં સાં ભળ્યું કે વળી પાછો આજ રાત્રે રાજા વિદ્યાને લેહીથી તૃપ્ત કરવાનો છે અને તેમ હોવાથી તે વખતે આ પુરૂષનું તેને કામ પડશે. આ પ્રમાણે હકીકત છે તેથી હવે મને તે જે થવાનું હશે તે થશે, પણ તું તે આને લઈને અહીંથી જેમ બને તેમ જલદી છટકી જા. આગળ ઉપર જે થશે તે હું જોઈ લઈશ.” મધ્યમબુદ્ધિએ નંદનનો ઉપકાર માનતાં તેની સૂચના માથે ચઢાવી અને તેને ભલામણ કરી કે ગમે તેમ કરીને નંદને તેના પિતાના પ્રાણ બચાવવા. આ પ્રમાણે વાતચીત કરીને બાળને ઉપાડીને મધ્યમબુદ્ધિએ ચાલવા માંડ્યું. મનમાં તેને મોટી બીક હતી તેથી રાત દિવસ દોડતે દોડતો તે આગળ ચાલવા લાગ્યો, વચ્ચે જરા વખત રોકાઈને તે બાળને પાણી પાય, પવન નાખે અને જરા પ્રવાહી આહાર આપે–એમ કરતાં પોતાની જાતની શરીરની કે સગવડની દરકાર ન કરતાં મહામુશીબતે મધ્યમબુદ્ધિ પિતાના સ્થાન પર આવી પહોંચે.
બાળને થયેલા કડવા અનુભવનું તાદૃશ્ય વર્ણન, પિતાના મુકામ પર બન્ને ભાઈઓ આવી પહોંચ્યા પછી થોડાક દિવસો પસાર થયા ત્યારે બાળમાં કાંઈક ચેતન (જોર, બળ) આવ્યું.
એક વખત તેને કેવા પ્રકારનો અનુભવ થયો હતો તે જણુંવવાને મધ્યમબુદ્ધિએ તેને કહ્યું. તેના જવાબમાં બાળે કહ્યું “ભાઈ ! તારા દેખતાં જ પેલા વિદ્યાધરે મને બાંધીને ઉપાડ્યો અને જમપુરી જેવા
૧ નંદનઃ આનંદ આપનાર.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
