Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 1 2 3

SR No.: 002144
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1921
Total Pages: 737
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 466

પ્રતિબાધકાચાર્ય.
પ્રકરણ ૭]
અજ્ઞાન સ્વરૂપ
*
"C
આ તમારા શરીરમાંથી અજ્ઞાન બાળક બહાર નીકળી પડ્યું તેજ “ સર્વ દાષાનું કારણ છે. એ જ્યાંસુધી શરીરમાં હાય છે ત્યાંસુધી પ્રાણીએ કરવા ચેાગ્ય અને ન કરવા ચેાગ્ય કાર્યોનેા તફાવત સમજી શકતા નથી “ તેમજ પેાતાને ગમન કરવા યોગ્ય શું છે અને શું નથી (ગમ્યાગમ્ય`) તે પણ સમજી શકતા નથી. એ અજ્ઞાન શરીરમાં હેાય છે ત્યાંસુધી “ અમુક ખાવા ચાગ્ય છે કે નહિ ( ભક્ષ્યાભક્ષ્ય), અમુક પીવા યોગ્ય “ છે કે નહિ ( પેયાપેય ) તેને પ્રાણી સમજી શકતા નથી અને અંધ “ માણસા જેમ કુવામાં પડે તેમ કુમાર્ગમાં તેઓ ઝંપલાવે છે. એવી “ રીતે આંધળી કરીને પ્રવર્તનાર પ્રાણી ભયંકર કઠોર કમો આધે છે “ અને બીજું કાઇ પણ જાતનું ભાતું લીધા વગર પરભવમાં જઇને “ પાર વગરની સંસાર અટવીમાં અનેક પ્રકારનાં દુઃખે ખમતાં ભમ્યા “ કરે છે, રખડ્યા કરે છે, ભટક્યા કરે છે. (પ્રાણી નાની મુસાફરીએ “ જાય છે ત્યારે પણ ભાતું સાથે લઇ જાય છે પણ આવી “ અટવી જેને છેડો પણ જોયા નથી તેની અંદર મોટી મુસાફરી “ માટે જરા પણ ભાતું રાખતા નથી તેથી બહુ ત્રાસ પામે છે, “ હેરાન થાય છે, દુઃખી થાય છે. ) રાગ દ્વેષ વિગેરેને પ્રવર્તાવનાર પણ “ એ અજ્ઞાન જ છે. ભાગતૃષ્ણા જેનું સ્વરૂપ મેં તમને હમણાજ “ કહી બતાવ્યું અને જે હમણાજ બહાર જઇને દૂર બેઠી છે તેને પણ “ જ્યારે જ્યારે પ્રાણી ઉપર પેાતાની અસર કરવી હાય છે ત્યારે તેને “ અજ્ઞાનની મદદની અપેક્ષા રહે છે. જો અજ્ઞાન ન હેાય તે ભાગ
સંસાર
૪૫
તૃષ્ણા પાછી ચાલી જાય છે અને કદાચ પેાતાનું જોર થોડો વખત “ બતાવે તે પણ તુરતજ પાછી રસ્તે પડી જાય છે, કારણ કે અજ્ઞાન “ વગર તેનું જોર ચાલી શકતું નથી. એ અજ્ઞાનનું જોર કેટલું છે તે “ જીએઃ આ આત્મા સ્વરૂપથી સર્વજ્ઞ છે એટલે સર્વ ભાવા જાણી “ શકે તેવા છે, સર્વદર્શી છે એટલે સર્વ ભાવેાને દેખી શકે તેવા છે “ અને નિર્મળ છે એટલે તદ્દન કર્મમેલ વગરના છે; તેવા આત્માને “ એ અજ્ઞાનના સંબંધ થવાથી એ એટલા બધા વિરૂપ થઇ જાય છે “ કે એક પથ્થરથી તે કાંઇ વધારે સારો રહેતા નથી, પથ્થરમાં અને “ તેનામાં જાણે કાંઇ તફાવત ન જ હોય તેવા તે જડ થઇ જાય છે.
૧ ગયાગમ્યઃ—પરસ્ત્રી અગમ્ય-નહીં ગમન કરવા યેાગ્ય છે, સ્વસ્રી સંસારીને અમુક કાળે ગમન કરવા યોગ્ય છે, ઇત્યાદિ.
૫૪