________________
૪૨૬
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૩
“ દેવતાઓમાં, મનુષ્યમાં અને મેાક્ષમાં જે દૈવી સંપત્તિ છે તે સર્વનું “ સારા માર્ગના રોધ કરનાર અજ્ઞાન હરણ કરી લે છે અને અજ્ઞાનવડે “ તે સર્વ શુભ સંપત્તિ નાશ પામી જાય છે. અજ્ઞાન જ ભયંકર નરક છે (કારણ કે તે અંધકારમય છે), અજ્ઞાન જ ખરેખરૂંદારિત્ર છે અને અજ્ઞાન જ ખરેખરો શત્રુ-દુશ્મન છે; અજ્ઞાન રોગને સમૂહ છે, અજ્ઞાન વૃદ્ધાવસ્થારૂપ છે, અજ્ઞાન સર્વ વિપત્તિ રૂપ છે “ અને અજ્ઞાનજ વાસ્તવિક મરણ છે. જે પ્રાણીમાં અજ્ઞાન ન હોય “તે। આ ઘર સંસારસમુદ્ર પ્રાણીને જેવા અડચણ કરનાર જણાય છે “ તેવા આકરા, સંસારમાં રહેતાં છતાં પણ, જણાતા નથી. પ્રાણીમાં
6.
ઃઃ
'
જે જે અચાકસ વર્તન જેવામાં આવે છે, ખરાબ રસ્તે થતી અનેક “ પ્રવૃત્તિએ જોવામાં આવે છે અને અરસ્પરસ વિરોધવાળાં જે “ ગોટાળા દેખાય છે તે સર્વનું કારણ એ અજ્ઞાન છે. જે પ્રા
Co
ણીએના મનમાં એ સર્વ પ્રકાશને આવરણ કરનાર અજ્ઞાન વર્તતું “ હોય છે તે જ પાપકર્મમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે. જે ભાગ્યવાન્ પ્રાણી“ એનાં ચિત્તમાંથી એ અજ્ઞાન નીકળી જાય છે તેના અંતરાત્મા “ પરમ શુદ્ધ થઇ જાય છે અને તેવા પ્રાણીએ પછી સદાચારમાંજ
..
*
પ્રવૃત્તિ કરે છે અને એવા પ્રાણીએ જેનાં મન અત્યંત શુ ૢ “ થયેલાં હાય છે તે ત્રણ ભુવનને વંદન કરવા યોગ્ય થઇને સર્વે “ પાપ રૂપ બેંકથી મુક્ત થઇ આખરે પરમ પદ-માક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે. “ અત્ર જે અજ્ઞાનનું વર્ણન કર્યું તેના પ્રસ્તુત બાબતમાં તમે ચારે જણ્ “ એકસાથે ભાગ થઇ ગયા તેથીજ બધા ગેટાળા થઇ ગયા, તેમાં સર્વ “ દોષ એ અજ્ઞાનનેા છે; તમારા એમાં કશે। દોષ નથી.
પાપ સ્વરૂપ.
፡
“ એ અજ્ઞાન જેનું ઉપર વર્ણન કર્યું તે પાપ રૂપ બાળકને હ“ મેશા જન્મ આપે છે તેવી રીતે તેણે અહીં પણ પાપને ઉત્પન્ન કર્યું છે. ડાહ્યા માણસે એ પાપને સર્વ દુઃખાનું કારણ છે એમ “ કહીને વર્ણવે છે તે તદ્દન ચેાગ્ય છે. એ પ્રાણીઓને ઉદ્વેગ રૂપ ભયં“ કર સમુદ્રમાં હડસેલી મૂકે છે. આ દુનિયામાં જે જે લેશેા થાય છે “ તે તે સર્વનું કારણ એ પાપ છે એમ કહેવામાં આવે છે અને તે“ ટલા માટે પાપનું કારણ થાય એવું કોઇ પણ કાર્ય સમજી માણસ “ કરતા નથી. કેવાં કામે એ પાપનાં કારણા અને છે તે જાણવાની “ તમને સ્વાભાવિક ઇચ્છા હશે તે તે પણ તમને જણાવું છું: હિંસા, “ અસત્ય, ચેરી, મૈથુન, પરિગ્રહ-એ પાંચ, શુદ્ધ તત્ત્વજ્ઞાન તરફ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org