________________
પ્રકરણ ૨] શાન્તિકુમારી.
૩૭૧ ત્યારે તે પોતે જ શુભપરિણામ રાજાને હુકમ કરીને તેની ક્ષાન્તિપુત્રીને તમારા કુમારને અપાવશે, તમારી પ્રાર્થનાથી તેમનહિ કરે, પણ પિતાના ધ્યાનમાં આવશે ત્યારે યોગ્ય કાળે તે કામ કર્મપરિમ રાજા જાતે જ કરશે."
પદ્મરાજા–“જો એમ હોયતો તો અમારું મોટું દુર્ભાગ્ય! કર્મપરિામ રાજાના મનમાં તે કામ કરવાનું ક્યારે આવશે તે આપણે જાથતા નથી અને કુમારના પાપી મિત્રને તેનાથી દૂર ખસેડવામાં ન આવે ત્યાં સુધી કુમારના સર્વ ગુણે નિષ્ફળ હોવાને લીધે એ વાતનો હાલ તો કાંઈ સંભવ પણ ધારી શકાતો નથી. તેથી અત્યારે તે ખરેખર આપણે જીવતાજ' ન હોઈએ એવી એ વાત થઈ ગઈ છે.”
જિનમતજ્ઞ–મહારાજ! આ બાબતમાં શેક કરવો નકામો છે. જ્યાં હકીકત એવી છે ત્યાં આપણે શું કરીએ? શું કરી શકીએ?
नरः प्रमादी शकयेऽर्थे, स्यादुपालम्भभाजनम् । अशक्यवस्तुविषये, पुरुषो नापराध्यति ॥ योऽशक्येऽर्थे प्रवर्तेत, अनपेक्ष्य बलाबलम् ।
आत्मानश्च परेषां च, स हास्यः स्याद्विपश्चिताम् ॥
જે હકીકત બની શકે તેવી હોય તેમાં જે પ્રાણી આળસ કરે તો તે ઠપકાને ગ્ય ગણાય છે, પણ જે હકીકત તદન બની શકે તેવી હોયજ નહિ તેના સંબંધમાં તે કઈ પણ રીતે જવાબદાર ગણી શકાય નહિ. અન્યત્ર નીતિશાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે જે પ્રાણી પિતાના અને સામાન બળ અને નબળાઈને વિચાર કર્યો વગર પિતાથી ન બની શકે તેવા કામમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે તે ડાહ્યા માણસના હાસ્યને એગ્ય બને છે. આ પ્રમાણે હકીકત છે તેથી રાજન ! જે થવાનું હશે તે થશે. તમારે હાલતો ચિંતાનો ત્યાગ કરીને થોડો વખત રાહ જોવી એજ ઉચિત છે. વળી તમારા મનની શાંતિ થાય એવું એકાદ કારણ છે તે તમને કહું છું. નિરાલબનપણું આદરીને બેસી રહો, તમારા જેવાએ દીનતા કરવી એ તો કઈ પણ રીતે યોગ્ય નથી.”
૧ જ્યાં આપણે પ્રયાસ ચાલે નહિ ત્યાં આપણે મુઆ જેવાજ છીએ એવો અત્ર રાજાના બેલવાને આશય જણાય છે.
૨ પારકાની આશા-અન્ય ઉપર આધાર રાખવો તેથી રહિતપણું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
