________________
પ્રકરણ ૧૦ ] પંચાક્ષપશુસંસ્થાને.
૩૨૯ એમ ફરીવાર મેં કહ્યું. આ વખતે મને ભવિતવ્યતાએ જે ગોળી અને ગાઉ આપી હતી તે પૂરી થઈ ગઈ. ભવિતવ્યતાએ તે વખતે મને એક બીજી ગોળી આપીને કહ્યું “આર્યપુત્ર! તું અહીંથી જઈશ ત્યારે આ પુણ્યોદય તારે ગુપ્ત સહોદર (એકજ પેટમાં ઉત્પન્ન થનાર ) બંધુ અને મિત્ર થઈને તારી સાથે રહેશે.'
ભવ્યપુરુષને મુદ્દાસરનો પ્રશ્ન. આ પ્રમાણે સંસારીજીવ કહેતો હતો ત્યારે ભવ્યપુરુષે પ્રજ્ઞાવિશાલાના કાન નજીક જઈને પૂછયું “માડી ! (સંસારીજીવ તરફ આંગળી કરીને) આ પુરુષ કોણ છે? તેણે શેની કથા કરવા માંડી છે? અસંવ્યવહાર વિગેરે તે નગરો તે કયાં? આ ગોળી જે એક એક વખત આપવામાં આવે છે ત્યારે નવીન નવીન રૂપ ધારણ કરાવે છે અને વિધ વિધ પ્રકારનાં સુખ અને દુઃખને અનુભવ કરાવે છે તે કઈ? એકજ પુરુષની આટલા બધા વખત સુધી એક ને એક ઠેકાણે રહેવાની વાત કેવી રીતે હેઈ શકે? વળી મનુષ્ય પ્રાણીના કીડી અને કરમીયાં અને એવાં એવાં બીજાં રૂપિ કેવી રીતે હોઈ શકે? મને તો આ ચોરની આખી વાર્તા કેઈના ભેજામાંથી નીકળી હોય તેની આ લજાળ જેવી કલ્પિત લાગે છે! આ સર્વ બાબતનો ભાવાર્થ શું છે તે માતાજી! મને કહો.”
પ્રજ્ઞાવિશાલાને સ્પષ્ટ ખુલાસે. પ્રજ્ઞાવિશાલાએ કહ્યું “આ ચોરનું હાલનું વિશેષ રૂપ શું છે તે તેણે હજુ સુધી કહ્યું નથી. સામાન્ય રૂપે તો તે સંસારીજીવ નામનો પુરુષ છે. તેણે સંસારીજીવના નામથી પિતાનું ચરિત્ર કહ્યું છે. આ સર્વ હકીક્ત કેવી રીતે ઘટાવવી–આગળ પાછળ બંધબેસતી કરવી તે હવે હું તને સમજાવું છું. અસાંવ્યાવહારિક જીવરાશિ (અવ્યવહાર નિગેદ) તે અસંવ્યવહાર નગર સમજવું. પૃથ્વી, અપ (જળ), અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિરૂપ પાંચે એકેદ્રિયની જાતિઓ સમજવી અને તેઓને ઉત્પન્ન થવાનું અને રહેવાનું સ્થાન તે એકાક્ષ
૧ આ સર્વ કથા સંસારીજીવ અગૃહીતસકતાને ઉદેશીને સદાગમ સમક્ષ કહી બતાવે છે અને ભત્રેપુરુષ તથા પ્રજ્ઞાવિશાલા પણ સાંભળવામાં ભાગ લે છે.
૨ પ્રજ્ઞાવિશાલા ભવ્યપુરુષની ધાવમાતા છે તેથી “માલ” કહીને તે તેને બોલાવે છે.
૪૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
