________________
૨૦૮
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૧
તેમ થવું મારા પૂર્વ કાળનાં શુભ આચરણે વગર સંભવે નહિ, એટલે મેં અગાઉ એને મળતાં કઈ સારાં આચરણે કર્યો હશે તેના પરિ
મે આ સર્વ જ્ઞાન દર્શનાદિ મને અત્યારે પ્રાપ્ત થયાં છે. આ વિચારને પરિણામે વળી તેને વધારે વિચારે થાય છે. હવે ભવિષ્યમાં પણ એ જ્ઞાન દર્શન અને અવિચ્છિન્નપણે (ચાલુપણે–આંતર વગર) કેવી રીતે મળી શકે એને પણ વિચાર કરીને નિર્ણય કરવો જોઈએ. વિચાર કરતાં કરતાં એ નિર્ણય થાય છે કે મને અત્યારે જે પ્રાપ્ત થયેલ છે તે અગાઉ મેં કેઈને તેનું દાન કરેલું હોવું જોઈએ અને એ દાનના કારણથીજ મને અહીં તે મળ્યાં છે. આ વિચારને પરિણામે તે આગબને માટે વિચાર કરે છે કે જે એમજ છે તો પછી હું સત્પાત્રને ( ગ્ય પ્રાણીને-અધિકારીને ) એ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રનું હાલ દાન કર્યા કરું કે જેથી મારાં ઇચ્છિત સર્વ કાર્યની સિદ્ધિ થાય એટલે એ મને ભવિષ્યમાં ચાલુ નિયમિતપણે મળ્યા કરે.
લોકોને નિરાદર, આગળ કથામાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે “તેના (સપુણ્યકના) મનમાં આવા પ્રકારને નિશ્ચય થયો તે સુસ્થિત મહારાજે સાતમે માળે બેઠા બેઠા જે, ધર્મબોધકરને તે બહુ પસંદ આવ્યું, તયાએ તેને વધાવી લીધ, સર્વ લોકોએ તેની પ્રશંસા કરી અને સદબુદ્ધિને તો તે બહુજ ગમી ગયે. આ હકીકત તેના જાણવામાં આવવાથી તેને પિતાને (સપુણ્યકને) પણ એમ લાગવા માંડ્યું કે “હું પુણ્યવાનું હોવાથી લોકેમાં બહુ ઉત્તમ સ્થાન ભેગવું છું. હવે કઈ મારી પાસે આવીને આ ત્રણ ઔષધે માગે તે તેને જરૂર આપીશ.” એવા વિચારથી આપી દેવાની ઈચ્છાપૂવૅક તે દરરોજ લેવા આવનારની રાહ જોઈને બેસી રહેતો હતો. પ્રાણું પોતે અત્યંત નિર્ગુણી હેય પણ મહાત્મા પુરુષે જે તેની મોટાઈ વધારે તે તે આ અધમ દરિદીની પેઠે અભિમાની થઈ જાય છે. હકીકત એમ હતી કે એ મંદિરમાં જે લેકે રહેતા હતા તે દરરોજ ત્રણે ઔષધેનો સારી રીતે ઉપયોગ કરના હતા અને તેના જેરથી કઈ પણ પ્રકારની ચિંતા પીડા વગરના હોઈને પરમ ઐશ્વર્યવાળા થઈ ગયા હતા. જેઓએ તુરતમાંજ એ રાજમંદિરમાં પ્રવેશ કર્યો હતો અને જેઓ દ્રમુકની જેવા (પોતાનું ત્રણ ઓષધરૂપ ધન જેઓ પાસે કાંઈ ન હોય તેવા નિર્ધનીઆ) હતા એ બીજા પાસેથી ત્રણે ઔષધે સારી રીતે મેળવી શકતા હતા. આ પ્રમાણે હોવાથી મંદિરમાં ઘણું કાળથી આવી રહેલા અને નવા આવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org