________________
૧૬૧
પીઠબંધ] ત્યાગભાવપ્રયાસ–બહાદુરીનું કાર્ય.
यः संसारगतं जंतुं बोधयेजिनदेशिते; धर्मे हितकरस्तस्मान्नान्यो जगति विद्यते ॥२॥ विरतिः परमो धर्मः सा चेन्मत्तोऽस्य जायते;
ततःप्रयत्नसाफल्यं किं न लब्धं मया भवेत् ॥३॥ अन्यच्च
महान्तमर्थमाश्रित्य यो विधत्ते परिश्रमम्: तत्सिद्धौ तस्य तोषः स्यादसिद्धौ वीरचेष्टितम् ॥४॥ तस्मात्सर्वप्रयत्नेन पुनः प्रत्याय्य पेशलैः;
वचनैर्बोधयाम्येनं गुरुश्चित्तेऽवधारयेत् ॥५॥ ગુરુ મહારાજ પોતાના મનમાં આગળ વિચાર કરે છે “પ્રાણીને અનેક વાર દેશના આપી હોય તો તે તેનામાં ગ્યતા ઉત્પન્ન કરે છે, જેમકે સખ્ત પથ્થર ઉપર માટીનો ઘડે વારંવાર રાખવામાં આવે તે ધીમે ધીમે તે પિતાનું સ્થાન ત્યાં કરી લે છે. (પથ્થરના ચેરસ ઉપર દરરોજ જળનો કુંભ-ઘડે મૂકવામાં આવે તે ત્યાં ઘસાઈ ઘસાઈને પથ્થરમાં એક નાનું થાળુ પિતાને માટે તે બનાવી લે છે. એવી જ રીતે કુવા ઉપરના કાળા પથ્થરાઓમાં દેરડી નીચે ઉપર જવા આવવાનો માર્ગ કરી લે છે.) આથી જે હું તેના ઉપર ભારે પ્રયત ચાલુ રાખીશ તે જરૂર મારે માર્ગે આગળ જતાં સરળ થઈ જશે. પ્રાણીને તીર્થકર મહારાજનો બતાવેલો ધર્મ કહે તેનાથી વધારે ઉત્તમ આ પ્રાણીનું હિત કરનાર બીજે કઈ ઉપાય આ દુનિયામાં નથી, કારણ કે એ ધર્મ આદરવાથી વિરતિભાવને અંગે છેવટે સર્વ દુઃખથી મુક્તિ થાય છે અને દુઃખથી મુક્તિ એ પ્રાણુનું પરમ સાધ્ય છે. તેને મુક્તિ અપાવવાનું કારણ એ ઉપદેશ આપનાર ગુરુ બને છે, તેથી આ પ્રાણનું ઉત્કૃષ્ટ હિત સાધનાર એને શુદ્ધ માર્ગનો ઉપદેશ આપનાર છે એમ લાગે છે. વિરતિ-ત્યાગભાવ એ સર્વથી ઊંચા પ્રકારનો ધર્મ છે, એ જે હું કઈ પણ પ્રકારે આ પ્રાણીને અપાવી શકે એટલે એ વિરતિભાવ આદરે એવું કંઈ પણ રીતે હું તેને સમજાવી શકું તે પછી મારે બીજું શું કરવાનું બાકી રહે? વિરતિભાવને આદરે એટલે પછી એ રસ્તા પર બરાબર આવી જાય અને તેવા ઉત્તમ સાધન સાથે તેને જોડવાને મારા મનમાં સંતોષ થાય તો તે બહુ ઠીક થયું કહેવાય. જે કોઈ મોટું કામ ઉપાડી લઈ તેને માટે મહેનત કરવામાં આવે તે કામ કરનારને તો બન્ને રીતે આનંદ છે; કામ સિદ્ધ થાય તે તેને મનમાં મોટો સંતોષ થાય છે અને કદાચ કઈ કારણથી કાર્યસિદ્ધિ ન થઈ પણ તેણે બહાદુરીનું કામ તે હાથમાં લીધુંજ
૨૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
