________________
૧૧૨
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૧ તેટલા માટે ભગવાનની દૃષ્ટિ-નજર પડે છે એમ હકીકત કહી છે તે હકીકત આગમાનુસાર સમજવી.
ધર્મબેકરની વિચારણા એ સુસ્થિત મહારાજે રસઈ ખાતાના (રસાના) ઉપરી તરીકે ધર્મબોધકાર નામના રાજસેવકની નિમણુક કરેલી છે, તેણે તે વખતે તે દરિદ્રી ઉપર મહારાજાની કૃપાદષ્ટિ થઈ છે એમ જેયું.” આ પ્રમાણે અગાઉ કથાપ્રસંગમાં કહેવામાં આવ્યું છે. ધર્મને બેધ કરવામાં તત્પર હોવાથી ધર્મબોધકારના નામને ગ્ય એવા મને માર્ગને ઉપદેશ કરનાર આચાર્ય મહારાજે મારા ઉપર પરમાત્માની કૃપાનજર થતી જોઈ એમ તે હકીક્ત ઉપરથી સમજવું. જે મહાત્મા યોગીઓને આત્મા વિશુદ્ધ ધ્યાનથી નિર્મળ થયેલ હોય છે અને જેઓનું મન હમેશાં પારકાનું હિત સાધવા તરફ લાગેલું હોય છે તેઓ દેશ કાળથી દૂર રહેલા પ્રાણની યોગ્યતા પણ જાણી શકે છે. જેઓ 'છમસ્થઅવસ્થામાં વર્તતા હોય છતાં જે તેઓની બુદ્ધિ જૈન આગમથી વિશુદ્ધ થયેલી હોય છે તે તેઓ ઉપયોગ મૂકીને પોતાની પાસે રહેલા પ્રા
ની યોગ્યતા કહી શકે છે. આ પ્રમાણે જ્યારે વિશિષ્ટ શ્રુતજ્ઞાની પણ ચગ્યતા અગ્યતા માટે ઉપયોગીપૂર્વક વિચાર કરી નિર્ણય આપી શકે છે તો પછી વિશેષ જ્ઞાની માટે તે શી વાત કરવી? મને ઉપદેશ દેનાર આચાર્ય મહારાજ તે વિશિષ્ટ જ્ઞાનવાળા હતા, કારણ કે ભવિષ્યમાં મારા સંબંધમાં બનનાર સર્વ બનાવ તેઓ અગાઉથી જાણું ચુક્યા હતા. એમણે જાણેલે કેટલેક વૃત્તાંત તો મેં જાતે અનુભવ્યું છે તેથી એ સર્વ વાત મારા મનમાં સિદ્ધ થયેલી છે. તે વખતે તે (ધર્મબોધકર મંત્રી) કાંઈક આશયપૂર્વક વિ
ચારવા લાગ્યા કે “અહો! હું શું અદ્ભુત નવાઈ ધર્મબોધ- ઉપજાવે તેવી હકીકત જોઉં છું ! જેના ઉપર આ કરને શંકા. રાજાની દૃષ્ટિ ખાસ કરીને પડે છે તે તુરતજ ત્રણ
લેકનો રાજા થઈ જાય છે અને આ નિપુણ્યક તે ભિખારી છે, રાંકડે છે, આખા શરીરે રેગથી ભરેલું છે, લક્ષ્મીને અયોગ્ય છે, મૂખે છે અને આખા જગતને અનેક પ્રકારના ઉદ્વેગ કરાવે તેવો
૧ છદ્મ એટલે ઘર. સંસારદશામાં રહેલા. કૈવલ્યજ્ઞાન ન થાય ત્યાંસુધીની અવસ્થાને છમસ્થદશા કહેવામાં આવે છે.
૨ બહુશ્રુત હોય તે કૃતજ્ઞાનના ઉપયોગથી કહી શકે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
