________________
૬૪
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
[ પ્રસ્તાવ ૧
જીતી જાય તેવી તેને માયા છે, સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રને પણ નાના દેખાડે તેવા તેને લેાભ છે અને સ્વામાં લાગેલી તૃષા ( પાણી પીવાની ઇચ્છા ) જેવું તેનું વિષયલંપટપણું છે. ભગવાનના શાસનની પ્રાપ્તિ થયા પહેલાં આ પ્રમાણે સર્વ મારા જીવના સંબંધમાં હતું અને તે મેં જાતે અનુભવેલું હતું અને મને પેાતાને એમ લાગે છે કે અન્ય પ્રાણીઓમાં દેષોની આવી ઉત્કટતા નહિ હેાય. આ વાત મારા જીવના સંબંધમાં યુક્તિથી કેવી રીતે અંધબેસતી આવે છે તે આગળ મને પ્રતિબાધ થાય છે તે વખતે વિસ્તારથી કહી બતાવીશ. ભિખારીનાં હવાંતી,
ત્યારપછી તે દરિદ્રીના વર્ણનમાં કહેવામાં આવ્યું છે તેની મતલખ આ પ્રમાણે છે. “ તે ભિખારી અષ્ટમૂલપર્યન્ત નગરના દરેક ઘરમાં ભિક્ષા માટે રખડતા રખડતા વિચારતા હતા કે · મને અમુક દેવદત્તના અથવા અંધુમિત્રના અથવા જિનદત્તના ઘેરથી રસકસવાળી,
સ્વાદિષ્ટ, પુષ્કળ અને સારી રીતે રાંધેલી ભિક્ષા મેાટા પ્રમાણમાં મળશે, તે ભિક્ષાને એકદમ લઇને બીજા ભિખારીએ ન જુએ તેમ એકાંત જગા પર હું ચાલ્યા જઇશ. પછી એવી રીતે માગીને આણેલી ભિખની વસ્તુઓમાંથી થોડી હું ખાઇ લઇશ અને બાકીની બીજા દિવસ માટે ઢાંકી મૂકીશ. બીજા ભિખારીએ કદાચ કોઇ પણ કારણથી મને ભિક્ષા સારી રીતે મળી છે એમ જાણી જશે તે તે મારી પાસેથી તેમાંથી લેવાની માગણી કરશે અને મને એક પ્રકારે ત્રાસ આપશે, પરંતુ હું મરીશ પણ તેને મારી ભિક્ષામાંથી એક જરા ભાગ પણ આપીશ નહિ. જ્યારે તેએ જબરજસ્તી કરી મારી પાસેથી મળેલી ભિક્ષા છેડાવવા યન કરશે ત્યારે હું તે સાથે લડાઇ કરવા માંડીશ. જ્યારે તેઓ મને લાકડીવડે, મુડીવડે અને પથરાવડે મારવા લાગશે ત્યારે હું એક મોટા મુદ્ગર લઇ આવીને તેનાવડે તે એકે એકના ચૂરેચૂરા કરી નાખીશ. તે લુચ્ચા મારી પાસેથી નાસીને ક્યાં જશે ?' આવા આવા અનેક પ્રકારના માઠા વિ
૧ સર્વથી મેટ। છેલ્લો સમુદ્ર સ્વયંભૂરમણ નામનેા છે. એનાથી વધારે વિસ્તારવાળા કાઇ સમુદ્ર નથી. આ તીછો લેાકના અર્ધ ભાગને તે રશકે છે અને તેનું પ્રમાણ અર્ધરાજનું છે એમ શાસ્ત્રકાર કહે છે.
૨ ૨વ×માં લાગેલી પાણી પીવાની તરસ છીપી શકતી નથી મુશ્કેલીથી છીપે છે તેપણ ફરીવાર લાગે છે; તેમજ આ જીવની ઇચ્છા કર્દિ તૃપ્ત થતી નથી અને કિંદે થાય છે તે તુરત ફરીવાર ૩ મહેાળતા, સખ્તપણું. ૪ એ વાર્તા પ્રસંગ પૃષ્ઠ ૧૭,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
અથવા ઘણી વિષયસેવનની જન્મ લે છે,
www.jainelibrary.org