Jivan Mangalya

SR No.: 002142
Original Sutra Author: N/A
Author: Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 314
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & History
File Size: 11 MB

Page 49

બગડી હોય અગર બહાર ગઈ હોય તો અગત્યના કામે બહાર જવાનું પણ માંડી વાળે છે. ગાડીને એ સગવડ માનતો હોવા છતાં ગાડીને કારણે જ એ અગવડ અનુભવે છે. ભાડાની ગાડીમાં બેસતાં સંકોચ અનુભવે છે અને પગે ચાલવાની તો શક્તિ જ ક્યાં છે ?
આ રીતે વિચારીએ તો, એનાં સાધનોએ જ એને બાંધી રાખ્યો છે.
આ વિષયો એ એક પ્રકારના નથી. દુનિયાની જે જે વસ્તુઓ માટે તમને એમ થાય કે આના વિના તો મારે ચાલે નહિ, આ તો મારે જોઈએ જ, ત્યારે માની લેવું કે તમે એના બંધનમાં છો.
પહેલાં માણસ ટેવ પાડે છે અને પછી ટેવ માણસને પાડે છે - ઉપર ચડી બેસે છે. આ બંધન નાજુક અને સુંદર છે, એટલે બંધન લાગતાં નથી.
કહે છે કે, વજબંધ પણ જશ બળે તૂટે, સ્નેહતંતુથી તે નવ છૂટે. જે માણસ સાંકળોનાં બંધન તોડી શકે છે, તે વિષયોના કાચા સૂતરના તાંતણા જેવાં મુલાયમ બંધનોને છોડી શકતો નથી, તોડી શકતો નથી.
શરીરને બાંધનારાં બંધનો કદાચ છોડી શકાશે; પરંતુ મનને બાંધનારાં આવાં નાજુક બંધનોને તોડવાં બહુ મુશ્કેલ છે.
આ બંધનમાંથી નીકળવું એ જ માનવજીવનનો પરમ હેતુ છે. તમે એમ માનતા હશો કે આ કામ એકલા સાધુઓનું જ છે. પણ ના, બંધન સર્વત્ર છે, સંસારમાં કે ત્યાગમાં, જ્યાં બેઠેલા હો ત્યાંથી શરૂઆત કરવાની છે.
ઓછામાં ઓછા સાધનોથી, ઓછામાં ઓછી વસ્તુઓથી કેમ ન ચાલે, એના વિના હું કેમ ન રહી શકું – એ વિચારતા થાઓ અને એના સ્વામી બનો.
વસ્તુઓ તમને બાંધનારી ન બને એટલું સાચવજો. એને કહો કે હું તને ઉપયોગ માટે રાખું છું; તારાથી બંધાવા માટે નહિ.
આવું સ્વામિત્વ આવે ત્યારે સમજજો કે મન હવે કંઈક તાજું થયું છે, મન હવે ટેકા વિના ચાલી શકે તેમ છે.
છોકરું નાનકડું હોય ત્યારે એને બાબાગાડી જોઈએ; બાબાગાડી વિના એ પડી જાય. એ મોટું અને તંદુરસ્ત થાય ત્યારે જ બાબાગાડી વિના ચાલી શકે.
મન પણ તંદુરસ્ત બને ત્યારે જ એ ટેકા વિના ચલાવી શકે. ટેકો જોઈએ છે એનો અર્થ એ છે કે, મન હજી માંદલું છે, રોગિષ્ઠ છે, અશક્ત છે.
- સાધુઓને ભગવાન મહાવીરે “સૂયગડાંગ સૂત્ર'માં પહેલી વાત એ જ કરી કે, “જોજો, તમે સાધનોના ગુલામ ન બની બેસો. જગત તો સાધન આપશે.
૪૦ * જીવન-માંગલ્યા