________________
ભયની કલ્પના માનવીને કેવી વિપરીત દશામાં મૂકી દે છે ! આજે પણ એ રિવોલ્વર છે, ડૉક્ટર પણ છે, દર્દી પણ છે.
ડૉક્ટરે જો હિંમત ન આપી હોત તો દર્દીએ ભયના માર્યા આપઘાત જ કર્યો હોત.
મોટી મોટી વાતો કરનારો માનવી અંદરથી બહુ કાયર હોય છે.
બીજાના કહેવાથી જ એને હિંમત આવી, બાકી રોગના ભયથી એ નિર્માલ્ય જ બની રહેત.
આત્મશ્રદ્ધા હોય તો આવું નિર્માલ્યપણું ન જ આવે. એ માટે આપણા ચૈિતન્યને ટૂંઢવાનું ને ઢંઢોળવાનું છે તે જાણવાનું છે કે હું કોણ છું ?
મનમાં જ્યાં સુધી ધર્મ, સંપ્રદાય કે જાતિ-ભેદની વાડાબંધી હશે ત્યાં સુધી આત્મજ્ઞાન પમાવાનું નથી, ને આત્મજ્ઞાન પામ્યા વિના મૃત્યુની ભીતિ દૂર થવાની નથી.
આત્માના અજ્ઞાનથી પેદા થયેલું દુ:ખ આત્માના જ્ઞાન વડે જ દૂર થશે. માટે જ આપણે વિચારવાનું છે કે હું કોણ છું ? હું આત્મા છું તો હું સત્-ચિત્—આનંદ છું ? હું આત્મા છું તો મારું અસ્તિત્વ ત્રિકાલાબાધિત છે ? હું આત્મા છું તો હું ચૈતન્ય સ્વરૂપ છું ? હું આત્મા છું તો હું આનંદ સ્વરૂપ છું ?
આપણે કોણ છીએ ? આપણો પરિચય શો છે ? ખબર નથી.
આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, આપણને આપણી જ ખબર નથી, આપણે આપણને જ ભૂલી ગયા છીએ, પછી બીજાને તો કયાંથી જ ઓળખીએ ?
અનાદિકાળના કુસંસ્કારો વડે, આપણે આપણને જ ભૂલી ગયા છીએ. મોહના આવરણ નીચે, આપણે આપણને જ સંતાડી બેઠા છીએ. તેથી જ આપણે દુ:ખી છીએ, નિર્માલ્ય છીએ.
આપણે આપણને ઓળખીએ તો દુ:ખ દૂર થાય, નિર્માલ્યતા મટી જાય, ને અદ્ભુત આનંદ અનુભવાય.
આનંદ ચાર પ્રકારના : શબ્દાનંદ, શ્રદ્ધાનંદ, અનુભવાનંદ ને પરમાનંદ. આ શબ્દ રોજ સાંભળીએ છીએ. આપણું ભૈતિક નામ રોજ સાંભળીએ
૨૬ * જીવન-માંગલ્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
