________________
મારા આત્માને લપેટીને બંધાયેલું તત્ત્વ કર્મ છે. એ કર્મની નિર્જરા એ જ આત્માની નિર્મળતા. આ જ અનુભવ અપૂર્વ છે.
કપડું ગંદું હોય અને એને ઇસ્ત્રી કરો તો સારું ન લાગે, પણ મેલ કાઢી, સ્વચ્છ કરી ઇસ્ત્રી કરો તો કેવો રંગ આવે ? તેમ નિર્જરા પછી થતી નિર્મળતા પણ એક સૌંદર્ય બની જાય છે.
કણાદ નામના એક સાધુ હતા. પોતાના દેહને નભાવવા કણકણને એ વીણી ખાતા એટલે એમને લોકો કણાદ કહેતા. એ સદા પોતાના સ્વાધ્યાય અને સાધનામાં મગ્ન અને મસ્ત રહેતા. લોકો વાત કરતા કે એમની પાસે સુવર્ણસિદ્ધિ છે. આ વાત ઊડતી ઊડતી રાજાના કાન સુધી પહોંચી.
રાજાને થયું આ સિદ્ધિનો લાભ ઉઠાવું. એ ફળફૂલ, ઉત્તમ ભોજન લઈ ત્યાં પહોંચ્યા અને એમના ચરણે ધર્યા. પણ કણાદ પોતાના કાર્યમાં એવા મગ્ન હતા કે એ વસ્તુઓની સામે પણ એમણે ન જોયું. એટલે રાજા ચિડાઈ ગયા. જતાં જતાં મનમાં કહે : “છે તો ભિખારી પણ મગરૂબી કેટલી છે !”
મંત્રીએ સાચી સલાહ આપી : “રાજન ! મગરૂબી કેમ ન હોય ? એ સિદ્ધિના સ્વામી છે ! એમની ઉપેક્ષા કરવા કરતાં એમને ભક્તિથી પ્રસન્ન કરો અને ભક્તિ ધનથી નહિ, તનથી થાય; પૈસાથી નહિ, પ્રેમથી થાય. એ પ્રસન્ન થાય અને હૈયાની દાબડી ખોલે તો તમારું કામ થઈ જાય.”
રાત્રિના શાંત સમયમાં રાજા ભિસ્તીના છૂપા વેશે ત્યાં જાય છે. ઉનાળાનો દિવસ હોવાથી એના ઝૂંપડા આગળ પાણી છાંટે છે. પછી કણાદના એ પગ દાબે છે. લાકડા જેવા પગ દાબી રહ્યા છે. અડધા કલાક પછી રાજાએ પગ દાબતા દાબતાં પૂછ્યું : “પ્રભો ! આપને દુઃખ તો નથી થતું ને ?” ત્યારે સાધુએ સ્મિત કરી કહ્યું, “ભાઈ, આ લાકડાંઓને શું થવાનું હતું ! એના ઉપર તો રંધાઓ ફર્યા જ કરે છે, પણ રાજાના આ કોમળ પાંખડી જેવા હાથને દુ:ખ નથી થતું ને ?' રાજાને થયું કે આ જાણી ગયા. રાજાએ આશ્ચર્યપૂર્વક પૂછ્યું : “આપ જાણી ગયા ?” તો સાધુ કહે : “એમાં જાણવા જેવું શું છે? પણ હું તમને એક વાત પૂછું ? હું અકિંચન હોવા છતાં તમારે ત્યાં દિવસે પણ નથી આવ્યો અને તમે રાજા હોવા છતાં મહેલ મૂકીને આ ઝૂંપડીમાં રાત્રે કેમ આવ્યા ?”
રાજાએ કહ્યું : “મેં જાણ્યું છે કે આપ લોખંડમાંથી સોનું બનાવો છો. આપ જ કહો શું આ સાચું છે ?” સાધુએ માથું ધુણાવ્યું : “હા, હું જાણું છું. હું લોખંડમાંથી સોનું બનાવું છું. ગમે ત્યારે અને ગમે તેટલું સોનું બનાવી શકું અને એ સોનું એવું કે બન્યા પછી મૂકીને ન જવું પડે એવું સોનું બનાવું
૨૨૨ જીવન-માંગલ્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org