________________
આ બધી વસ્તુઓની પાછળ કોણ કામ કરી રહ્યું છે એનો જો તમે વિચાર નહિ કરો, એ વાતને ગંભીરતાથી નહિ જુઓ તો નુકસાન જગતને નહિ, તમને છે; નુકસાન જડને નહિ, જીવને થાય છે. કારણ કે પોતે જે કરણી કરીને આવ્યો એ અહીં જ પૂરી કરી નાખે તો આગળ શું ?
પરિસંવાદ કરો તો જ વિચાર આવે કે મેં એવી કોઈક પુણ્યની કરણી કરી છે કે જેથી આજ મારી આસપાસ હું ઇચ્છા કરું છું અને વસ્તુ હાજર થાય છે. તો હવે આવતા ભવમાં આગળ વધી શકાય એ માટે હું શુભ કરણીનો, સુંદર કરણીનો પ્રવાહ ચાલુ રાખું.
તમારા ઘરની જ્યોત તમારે જો બળતી રાખવી હોય, તોફાનની અંધારી રાતમાં ભયથી બચવું હોય તો એટલું તો ધ્યાન રાખવું જ કે ઊંઘી જવા કરતાં તમારા દીવામાં થોડું તેલ ભરતા રહો.
ત્રીજું પગથિયું : આ આત્મા કોનાથી બંધાય છે ? આસ્રવથી.
જ્યાં સુધી જીવનરૂપી સરોવ૨માં આસવનો પ્રવાહ ચાલુ છે ત્યાં સુધી એક પ્રકારનું દુ:ખ બંધ થશે તો બીજા પ્રકારનું દુઃખ આવવાનું. દુઃખનું કારણ આસવ છે, પાપ છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય, યોગ અને પ્રમાદ જ્યાં સુધી છે ત્યાં સુધી આસ્રવ બંધ કેમ થાય ? આ પાંચે આસવનાં મુખ્ય કારણ છે. આ પાપથી, આસ્રવથી મુક્ત થવા માટે સંવર છે. સંવર એટલે સારી રીતે બંધ કરવું. જે જીવ સંવર કરીને ઉપર જણાવેલાં પાપનાં દ્વાર બંધ કરીને જીવન જીવે છે એના આત્મામાં પાપરૂપી ચોર ઘૂસી જ કેમ શકે ?
સંવર માટે સમ્યક્ત્વ, સંયમ, દેશવિરતિ, સર્વવિરતિ, વ્રત વગેરે છે. જીવો વ્રત કરે છે તે કોઈને માટે નહિ પણ પોતાના આત્માને પાપમાંથી બચાવવા માટે, સંવર કરવાથી નકામાં પાપો બંધાતાં નથી.
એક ભાઈ કહે કે જે વસ્તુ અમે નથી વાપરતા એ વસ્તુથી પાપ અમને કેવી રીતે લાગે ? મેં કહ્યું કે તમે ત્યાગ નથી કર્યો એ પાપનું કારણ છે. તમે વાપરતા નથી પણ વાપરવા માટે પાપનાં બારણાં ખુલ્લાં છે. નિયમ કરો ત્યારે જ એનો સંબંધ તૂટે છે.
પ્રતિજ્ઞા લીધી હોય તો જાગૃતિ રહે છે. પણ પ્રતિજ્ઞા ન લીધી હોય તો બાર મહિના ન ખાધું પણ એક વાર ખવાઈ જાય તો તમને કંઈ અફસોસ ન
થાય.
વ્રત કેવાં છે ? ધારો કે કોઈના શરીરમાં એક ઠેકાણે રસોળી હોય. ભોજન કરતાં ઇચ્છે કે સારું ખાઉં તો શરીર સારું રહે. એ એમ ઇચ્છતો નથી કે હું જાડો થાઉં એની જોડે મારી રસોળી પણ મોટી થાય ! પણ શરીર
Jain Education International
૨૨૦ × જીવન-માંગલ્ય
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org