________________
તમે તો સાધુ છો, તમે કંઈ મારા ધંધાની હરીફાઈ કરવાના નથી, એટલે તમને બતાવું છું.”
આમ કહી એ મને એની શાળામાં લઈ ગયો.
ત્યાં એણે એક મોટો આયનો રાખેલો. આયના સામે પોપટનું પાંજરું મૂકેલું, ને પછી, પોતે આયનાની પાછળ સંતાઈને બોલવા લાગે.
પોપટ અવાજ સાંભળી આયનામાં દેખાતા પોપટ સામે જુએ. એને એમ લાગે કે સામે બેઠેલો પોપટ બોલે છે.
એટલે એ પણ બોલવાનો પ્રયત્ન કરે.
આવા સતત અભ્યાસ વડે, પોપટ માણસની જેમ સ્પષ્ટ વાત કરતાં શીખી જાય.
આ કેળવણીના વિચાર મારા મનમાં આખોય દિવસ ઘૂમી રહ્યા.
માનવી એક પોપટને તાલીમ આપી શકે છે તો પછી માનવને તાલીમ શા માટે ન આપી શકે ?
ધ્યાનના આયનામાં પ્રતિબિંબ જોઈ પાછળથી સંભળાતી આત્મજ્ઞાનીની વાણીના અભ્યાસથી સ્વરૂપની પિછાન કરવાની છે.
સતત અભ્યાસ વડે પોપટ માણસની જેમ બોલી શકે છે. સતત અભ્યાસ વડે જ સરકસનો ખેલાડી દોરી પર દોડી શકે છે. સતત અભ્યાસ વડે જ માનવી મહિનાઓ સુધીના ઉપવાસ આદરી શકે છે.
તે જ રીતે સતત અભ્યાસ વડે માનવી પોતાનું નામ વિસ્મરીને પોતાના આત્માને ઓળખી શકે.
ભગવાન મહાવીરને ગુરુ ગૌતમસ્વામીએ પૂછ્યું, “તોફાની મનને કાબૂમાં શી રીતે લેવું ?”
ભગવાન મહાવીરે કહ્યું, “અભ્યાસ અને વૈરાગ્ય વડે.”
અધ્યાત્મમાર્ગ જાદુઈ લાકડી નથી કે પળવારમાં જ બધું પલટાઈ જાય. એ તો અભ્યાસની બાબત છે.
સંસારના વિષયો પર વૈરાગ્ય આવે અને એમાંથી છૂટવાના પ્રયત્નનો અભ્યાસ વધે, તો કઠિનમાં કઠિન બાબત પણ સુલભ બની જાય.
અભ્યાસ વડે જ બાળક બોલતાં શીખે છે. અભ્યાસ વડે જ બાળક ચાલતાં શીખે છે. અભ્યાસ વડે જ માણસ વાહન ચલાવતાં શીખે છે. અભ્યાસ વડે જ પગ બ્રેક ઉપર જાય છે, બેલેન્સ જળવાય છે. અભ્યાસ તૂટી જાય તો સતત સાવધ રહેવું પડે, નહિ તો બ્રેક પરનો
૧૫૬ જીવન-માંગલ્યા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
