________________
( २९ ) _[अपर' आह धर्मानभ्यधिकोधर्मी पूर्व तत्वानति क्रमात् । पूर्वापरावस्थाभेद मनुपतितः कौटस्थ्येन विपरिषर्तेत यद्यन्वयी स्यादिति । श्रयमदोषः कस्मात् एकान्तानभ्युपगमात् । तदेतत् त्रैलोक्यं ब्यक्तरपैतिकस्मात् नित्यत्व प्रतिषेदात् । अपेतमप्यस्ति विनाश प्रतिषेधात् ] विभूतिपाद सू० १३
भावार्थ-बौद्ध दर्शन एकान्तवादी दर्शन है वह धर्म और धर्मी को सर्वथा अभिन्न अथच एकही मानता है।
(१)-* एकान्त वादिनं बौद्ध मुत्थापयति अपर आहइति । धर्माएवहि रुचकादयस्तथोत्पन्ना: परमार्थ सन्तोनपुन: सुवर्ण नाम किंचिदेकमने केष्वनुगतं द्रव्यमिति । यदि पुनर्बतमानेष्वपि धर्मेषु द्रव्य मनुगतं भवेत्ततो न चिति शक्ति वत् परिणमेतापितु कौटस्थ्येनैव विपरिवर्तेत । परिणामात्मक रूपं परिहाय रूपान्तरेण परिवर्तनं परिवृत्ति: यथा चितिशक्ति रन्यथान्यथा भाव भजमानेष्वपिगुणेषु स्वरूपादप्रच्युता कूटस्थ नित्या एवं सुवर्णावपिस्यात् । नचेष्यते तस्मान द्रव्य मतिरिक्तं धर्मेभ्यइति । परिहरति । अयमदोषइति । कस्मादेकान्तानभ्युपगमात् । यदि चितिशक्ति रिव द्रव्यस्यै कान्तिकी नित्यतामभ्युपगच्छेम ततएव मुपालभ्येमहि नत्वैकान्तिी नित्यता मातिष्ठामहे .........
......"तथाच नात्यन्त नित्यो येन चितिशक्तिवत कूटस्थ नित्यःस्यात् किन्तु कथंचिनित्यः । इति वाचस्पति मिश्रः । वि भू० पा० सू० १३ पृष्ट २०५ ।।
* धर्म धर्मिणोरत्त्ययन्त भेद वादिन मित्यर्थः ।
[टिप्पणीकारो बालराम उदासीन:]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
