Bharatiya Tattvagyan

SR No.: 002138
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 819
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 767

૬૭૬
તર્કરહસ્યદીપિકા
ભોગવવા પડે. જો અહીં ખાન-પાન આદિનો થોડો વિવેક રાખીને સંયત પ્રવૃત્તિ કરીશું તો પુણ્યનો સંચય થવાથી પરલોકમાં અધિક ભોગ, સુખ, યૌવન આદિ મળશે, માટે પરલોકનાં સુખ-દુઃખને ધ્યાનમાં રાખીને વિવેકવિચારપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવી ઉચિત છે.
નાસ્તિક ચાર્વાક પતિ– ના, એવું નથી જ. હે ભીરુ સ્ત્રી, ધુતારાઓથી ભોળવાઈને નરક આદિના દુઃખોની તેમની વાતોથી તું ભયભીત થઈ ગઈ છે. આ લોકમાં ગયેલું યૌવન અને સુખ પરલોકમાં પાછું આવતું નથી. જે ગયું તે ગયું. તેથી પરલોકના સુખની મિથ્યા ઝંખનાથી તપશ્ર્વકરણ આદિ ક્રિયાઓ કરવામાં પડીને આ લોકમાં મળેલા ભોગોની ઉપેક્ષા કરવામાં ઘણી મોટી મૂર્ખતા છે.
10. अथ शुभाशुभकर्मपारतन्त्र्येण जीवेनामुं कायमधुनाधिष्ठाय स्थितेनावश्यं परलोकेऽपि स्वकर्महेतुकं सुखदुःखादिवेदितव्यमेवेत्याशङ्क्य प्राह । समुदयमात्रं समुदयो भूतचतुष्टयसंयोगस्तन्मात्रम् । मात्रशब्दोऽवधारणे । इदं प्रत्यक्षं कलेवरं शरीरम् एवास्तीत्यध्याहारः, न पुनर्भूतचतुष्टयसंयोगमात्रादपरो भवान्तरयायी शुभाशुभकर्मविपाकभोक्ता काये कश्चन जीवो विद्यते । भूतचतुष्कसंयोगश्च विद्युदुद्योत इव क्षणतो दृष्टो नष्टः । तस्मात्परलोकानपेक्षया यथेच्छं पिब खाद चेत्यर्थः ॥८२॥
10. આસ્તિક સ્ત્રી– જે જીવ પોતાના પૂર્વકૃત શુભ અને અશુભ કર્મોનાં ફળોને આ શરીરમાં ભોગવી રહ્યો છે તેને આજે કરેલાં કર્મોનાં ફળોને પણ પરલોકમાં બીજું શરીર ધારણ કરીને ભોગવવાં જ પડશે. ભોગવ્યા વિના કર્મો છૂટતાં નથી.
નાસ્તિક ચાર્વાક પતિ– હે મુગ્ધા, પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ અને હવાના વિશિષ્ટ સંયોજન રૂપ જ માત્ર આ શરીર છે, તેનાથી અતિરિક્ત જીવ નામનું કોઈ તત્ત્વ નથી જે આ લોકમાંથી પરલોકમાં જઈ શુભ અને અશુભ કર્મોનું ફળ ભોગવતું હોય. જે કંઈ છે તે ભૂતસંયોજનરૂપ આ શરીર જ છે અને આ શરીર તો વીજળીના ઝબકારાની જેમ જોતાંવેત ક્ષણમાં નાશ પામી જાય છે. તેથી પરલોકની ચિન્તા કાર્યા વિના યથેચ્છ ખા, પી અને ભોગ ભોગવ. (૮૨),
11. અથ પ્રમેય પ્રમાળું વાદ– ષિ,
पृथ्वी जलं तथा तेजो वायुर्भूतचतुष्टयम् । आधारो भूमिरेतेषां मानं त्वक्षजमेव हि ॥८३॥
11. હવે આચાર્ય ચાર્વાકમતનાં પ્રમાણ અને પ્રમેયનું નિરૂપણ કરે છે—