Page Text
________________
૯૬૧
મીમાંસક-લોકાયતમત
36. 'वस्त्वसत्तावबोधार्थं' इति चित्पाठान्तरम् । तत्रायमर्थः- प्रमाणपञ्चकं यत्र वस्तुनो रूपे न व्याप्रियते, तत्र वस्तुनो यासत्ता असदंशः, तदवबोधार्थमभावस्य प्रमाणतेति । अनेन च त्रिविधेनैकविधेन वाभावप्रमाणेन प्रदेशादौ घटाभावो गम्यते । न च प्रत्यक्षेणैवाभावोऽवसीयते, तस्याभावविषयत्वविरोधात्, भावांशेनैवेन्द्रियाणां संयोगात् । ___36. Fis suis द्धृत xasna. 'वस्तुसत्तावबोधार्थम्' न। पहले 'वस्त्वसत्तावबोधार्थम्' ५। ५९ भणे छे. मानो अर्थ माथाय छे - वस्तुन। રૂપને(સદ્ગપને) ગ્રહણ કરવા માટે પ્રત્યક્ષાદિ પાંચ પ્રમાણો વ્યાપાર કરતા નથી તે વસ્તુના અસદંશને જાણવા માટે અભાવપ્રમાણ પ્રવૃત્તિ કરે છે. આમ ત્રણ પ્રકારના કે એક પ્રકારના અભાવપ્રમાણથી ભૂતલ આદિ પ્રદેશમાં ઘટ આદિનો અભાવ જ્ઞાત થાય છે. ઇન્દ્રિયોનો સંયોગ વસ્તુના ભાવાંશ સાથે જ થાય છે. તેથી પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ દ્વારા અસદંશનું (અભાવાંશનું) જ્ઞાન થઈ શકતું નથી. અસદંશનું (અભાવાંશનું) પ્રત્યક્ષના વિષય હોવું બાધિત છે, વિરોધાક્રાન્ત છે
37. अथ घटानुपलब्ध्या प्रदेशे धर्मिणि घटाभावः साध्यत इत्यनुमानग्राह्योऽभाव इति चेत्, न, साध्यसाधनयोः कस्यचित्संबन्धस्याभावात् । तस्मादभावोऽपि प्रमाणान्तरमेव ।
37. ઘટની અનુપલબ્ધિરૂપ લિંગ દ્વારા ભૂતલ આદિ પ્રદેશરૂપ ધર્મીમાં ઘટના અભાવને સાધ્ય માનીને આ પ્રદેશમાં ઘટ નથી કેમ કે અનુપલબ્ધ છે આ અનુમાન દ્વારા અભાવનું ગ્રહણ સંભવતું નથી કેમ કે અહીંસાધ્ય અને સાધનમાં કાર્ય-કારણભાવ આદિ કોઈ સંબંધ જ નથી. તેથી અભાવપ્રમાણને સ્વતંત્ર પ્રમાણ માનવું જોઈએ.
38. अभावश्च प्रागभावादिभेदभिन्नो वस्तुरूपोऽभ्युपगन्तव्यः, अन्यथा कारणादिव्यवहारस्य लोकप्रतीतस्याभावप्रसङ्गात् । तदुक्तम्
न च स्याद् व्यवहारोऽयं कारणादिविभागतः । प्रागभावादिभेदेन नाभावो यदि भिद्यते ॥१॥ यद्वानुवृत्तिव्यावृत्तिबुद्धिग्राह्यौ यतस्त्वयम् । तस्माद्गवादिवद्वस्तुप्रमेयत्वाच्च गृह्यताम् ॥२॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |