Bharatiya Tattvagyan

SR No.: 002138
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 819
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 736

૬૪૫
મીમાંસક-લોકાયતમત
अत एव पुरा कार्यों वेदपाठः प्रयत्नतः । ततो धर्मस्य जिज्ञासा कर्तव्या धर्मसाधनी ॥७॥ 12. આ જ વાતને દઢ કરે છે, સ્પષ્ટ કરે છે–
તેથી જ સૌપ્રથમ પ્રયત્નપૂર્વક વેદોનો સ્વરો અનુસાર પાઠ કરવો જોઈએ. ત્યાર બાદ ધર્મની જિજ્ઞાસા કરવી જોઈએ કેમ કે ધર્મજિજ્ઞાસા જ ધર્મ સાધી આપે છે, ધર્મસાધક છે.
13. વ્યાધ્યા–ત પર્વ સર્વજ્ઞામાવાવ પુર પૂર્વ વેપાd: Tसामाथर्वणानां पाठः प्रयत्नतः कार्यः । ततः किं कर्तव्यमित्याह-'ततो धर्मस्य' इति । ततो वेदपाठादनन्तरं धर्मस्य जिज्ञासा कर्तव्या । धर्मों ह्यतीन्द्रियः, ततः स कीदृक्केन प्रमाणेन वा ज्ञास्यत इत्येवं ज्ञातुमिच्छा कार्या। सा कीदृशी धर्मसाधनी-धर्मसाधनस्योपायः ॥७०॥
13. શ્લોકવ્યાખ્યા– સર્વજ્ઞ આદિનો અભાવ છે એટલે સૌપ્રથમ ઋગ્વદ, યજુર્વેદ, સામવેદ અને અથર્વવેદ આ ચાર વેદોનો પ્રયત્નપૂર્વક હૃસ્વ, દીધ, સ્વરિત આદિ સ્વરો અનુસાર પાઠ કરવો જોઈએ, તેમને કઠસ્થ કરી લેવા જોઈએ. પછી શું કરવું જોઈએ? વેદપાઠ પછી ધર્મને જાણવાની ઇચ્છા કરવી જોઈએ. ધર્મ તો અતીન્દ્રિય છે, તેથી તે કયા પ્રમાણથી કેવી રીતે જાણી શકાય?' એવી જાણવાની ઇચ્છા કરવી જોઈએ. આ ધર્મજિજ્ઞાસા જ ધર્મસાધનનો આદ્ય ઉપાય છે. ધર્મજિજ્ઞાસા થતાં ધર્મને જાણવાના ઉપાયોની ખોજ કરવી જોઈએ. અતીન્દ્રિય ધર્મને જાણવાના ઉપાય પ્રત્યક્ષ આદિ તો હોઈ શકે જ નહિ. તો પછી કયો ઉપાય છે? (૭૦).
14. યતિૌવં તતતથિ નિમિત્તે પરીક્ષ્ય નિમિત્ત ૪ નોન્ના / નિમિત્તે हि द्विविधं जनकं ग्राहकं च । अत्र तु ग्राहकं ज्ञेयम् । एतदेव विशेषिततरं प्राह
नोदनालक्षणो धर्मो नोदना तु क्रियां प्रति । प्रवर्तकं वचः प्राहुः स्वःकामोऽग्नि यथा यजेत् ॥७१॥
14. ધર્મને જાણવાનું એકમાત્ર નિમિત્ત(ઉપાય) નોદના (વેદ યા વેદનાં પ્રવર્તક વાક્યો) છે. નિમિત્ત બે પ્રકારનાં હોય છે–જનક અને ગ્રાહક. જનક એટલે ઉત્પન્ન કરનાર અને ગ્રાહક એટલે જ્ઞાન કરાવનાર. અહીં નોદના ધર્મનું ગ્રાહક નિમિત્તા