________________
જૈનમત
૪૧૯ વૈશેષિકોને મુબારક હો, અમે તો તેવા મોક્ષ કરતાં આ સંસારને જ ઘણો સારો સમજીશું જેમાં વચ્ચે વચ્ચે ક્યારેક ક્યારેક થોડાઘણા સુખનો અનુભવ તો થાય છે. તેથી વૈશેષિકોએ માનેલા આ સર્વવિનાશી જડ મોક્ષમાં જવાની કોઈને ઇચ્છા સુધ્ધાં ન થઈ શકે. કહ્યું પણ છે કે – “ગૌતમ ઋષિ વૃન્દાવનના જંગલોમાં શિયાળોની સાથે વસવું સારું ગણે છે પરંતુ તેઓ વૈશેષિકોની જડ મુક્તિમાં કોઈ પણ રીતે જવા ઇચ્છતા નથી.” •256. एतेन यदूचुर्नैयायिका अपि"यावदात्मगुणाः सर्वे नोच्छिन्ना वासनादयः । तावदात्यन्तिकी दुःखव्यावृत्तिर्नावकल्प्यते ॥१॥ धर्माधर्मनिमित्तो हि संभवः सुखदुःखयोः । मूलभूतौ च तावेव स्तम्भौ संसारसद्मनः ॥२॥ तदुच्छेदे च तत्कार्यशरीराद्यनुपप्लवात् । नात्मनः सुखदुःखे स्त इत्यसौ मुक्त उच्यते ॥३॥ ननु तस्यामवस्थायां कीदृगात्मावशिष्यते । स्वरूपैकप्रतिष्ठानः परित्यक्तोऽखिलैर्गुणैः ॥४॥ ऊर्मिषट्कातिगं रूपं तदस्याहुर्मनीषिणः । संसारबन्धनाधीनदुःखक्लेशाद्यदूषितम् ॥५॥"
[न्यायम० प्रमे० पृ०७] ऊर्मयः कामक्रोधमदगर्वलोभदम्भाः । “नहि वै सशरीरस्य प्रियाप्रिययोरपहतिरस्ति, अशरीरं वा वसन्तं प्रियाप्रिये न स्पृशतः" [ छान्दो० ८।१२।१] इत्यादि, तदप्यपास्तं द्रष्टव्यम् । ____256. -1(वेयनथी नैयायिनुनायेनू थनछेते ५४viति 14छे. ते ४थन माछ- "०४यां सुधी. सामान पासना (धर्म-अधर्म अर्थात् पुष्य-५।५) આદિ બધા વિશેષ ગુણોનો ઉચ્છેદ ન થાય ત્યાં સુધી આત્મત્તિક દુઃખનિવૃત્તિ સંભવતી નથી. જીવોને સુખ ધર્મના (પુણ્યના) નિમિત્તથી થાય છે અને દુઃખ અધર્મના (પાપના) નિમિત્તથી થાય છે. તેથી ધર્મ અને અધર્મ (અર્થાત્ પુણ્ય અને પાપ) જ સંસારરૂપી મહેલના આધારભૂત મૂલસ્તંભ છે. જયારે ધર્મ અને અધર્મરૂપ મૂલસ્તંભોનો નાશ કરી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
