Bharatiya Tattvagyan

SR No.: 002138
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 819
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 500

જૈનમત
૪૦૯
તેના શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરે છે. તેથી એવો કોઈ નિયમ નથી કે જે અનાદિ હોય તેનો અન્ત (નાશ) ન હોય.
247. અથ પાડ્યો થમાં ઘમિળ આત્મનો ભિન્ના, અમિન્ના વા । भिन्नाश्चेत्; तदा सर्वेषां वीतरागत्वसिद्धत्वप्रसङ्गः, रागादिभ्यो भिन्नत्वात्, मुक्तात्मवत् । अभिन्नाश्चेत्; तदा तेषां क्षये धर्मिणोऽपि क्षय इति ।
247. શંકા— રાગ વગેરે ધર્મ આત્માથી ભિન્ન છે કે અભિન્ન ? જો રાગ આદિ ધર્મ આત્માથી ભિન્ન હોય તો આત્મા રાગાદિ રહિત હોવાથી તે મુક્ત આત્મા જેવો જ વીતરાગ બની જાય, સિદ્ધ બની જાય કેમ કે તે રાગ આદિથી ભિન્ન છે. અર્થાત્ બધા જ આત્માઓ અનાયાસ જ વીતરાગ, સિદ્ધ અને મુક્ત સદાકાળ જ છે એમ માનવાની આપત્તિ આવે. જો રાગ વગેરે ધર્મ આત્માથી અભિન્ન હોય તો રાગ આદિનો નાશ થતાં આત્માનો પણ થઈ જવો જોઈએ. ધર્મનો નાશ થતાં તેનાથી અભિન્ન અર્થાત્ તદ્રુપ ધર્મીએ નાશ પામી જવું જ જોઈએ.
248. તયુમ્, મેવામેપક્ષમ્ય નાન્યતરસ્યા ક્યુપામાત્। મિતિ चेत् । उच्यते । धर्मिधर्माणां न भेद एव, अभेदस्यापि सत्त्वात् । नाप्यभेद एव, भेदस्यापि सद्भावात् । ततो नोक्तदोषावकाश इति ।
F
248. જૈન ઉત્તર– તમારી શંકા અનુચિત છે કેમ કે અમે જૈનો ન તો ધર્મ અને ધર્મીનો સર્વથા ભેદ માનીએ છીએ કે ન તો તેમનો સર્વથા અભેદ માનીએ છીએ પરંતુ સર્વથા ભેદ અને અભેદથી વિલક્ષણ જાત્યન્ત૨રૂપ (ભેદ અને અભેદનું કેવળ મિશ્રણ નહિ પણ બેથી જુદી જ જાતિની વસ્તુરૂપ) કથંચિત્ ભેદાભેદ માનીએ છીએ. રાગ આદિ અને આત્મા અભિન્ન છે કેમ કે રાગ આદિ અને આત્માને એક બીજાથી અલગ કરી અલગ અલગ સ્થાનોમાં મૂકી શકાતા નથી. રાગ આદિ અને આત્મા ભિન્ન છે કેમ કે રાગ આદિનો ઉત્પાદ કે નાશ થવા છતાં આત્માનો ઉત્પાદ કે નાશ થતો નથી. આમ એકલો ભેદ નથી કેમ કે અભેદ પણ છે, અને એકલો અભેદ પણ નથી કેમ કે ભેદ પણ છે. તેથી અત્યન્ત ભેદ અને અત્યન્ત અભેદ પક્ષોમાં આવતા દોષો કચિત્ ભેદાભેદના પક્ષમાં આવતા નથી, તે દોષોને અવકાશ નથી.
249. अथ कार्मणशरीरादेः सर्वथावियोगे कथं जीवस्योर्ध्वमालोकान्तं गतिरिति चेत् । पूर्वप्रयोगादिभिस्तस्योर्ध्वगतिरिति ब्रूमः । तदुक्तं तत्त्वार्थभाष्ये