Bharatiya Tattvagyan

SR No.: 002138
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 819
Language: Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 309

ચોથો અધિકાર જૈનમત
अथ चतुर्थोऽधिकारः जैनमतम्
1. अथादौ जैनमते लिङ्गवेषाचारादि प्रोच्यते । जैना द्विविधाः श्वेताम्बरा दिगम्बराश्च । तत्र श्वेताम्बराणां रजोहरणमुखवस्त्रिकालोचादि लिङ्गम्, चोलपट्टकल्पादिको वेषः, पञ्च समितयस्तिस्त्रश्च गुप्तयस्तेषामाचारः । "ईर्याभाषैषणादाननिक्षेपोत्सर्गसंज्ञिकाः ।
पञ्चाहुः समितीस्तिस्त्रों गुप्तीस्त्रियोगनिग्रहात् ॥१॥"
इति वचनात् । अहिंसासत्यास्तेयब्रह्माकिञ्चन्यवान् क्रोधादिविजयी दान्तेन्द्रियो निर्ग्रन्थो गुरुः, माधुकर्या वृत्त्या नवकोटीविशुद्धस्तेषां नित्यमाપુરુંઃ, हार:, संयमनिर्वाहार्थमेव वस्त्रपात्रादिधारणम्, वन्द्यमाना धर्मलाभमाचक्षते ।
1. સૌપ્રથમ જૈનમતમાં જૈનમતાનુયાયીઓનાં લિંગ, વેશ, આચાર આદિનું વર્ણન કરવામાં આવે છે. જૈનમતાનુયાયીઓના બે ભેદ છે – શ્વેતામ્બર અને દિગમ્બર, તે બેમાંથી શ્વેતાંબરોના મુનિઓનાં રજોહરણ, મુખપટ્ટી, લોચ આદિ લિંગો યા ચિહ્નો છે. તેમનો વેશ ચોલપટ્ટ તથા કલ્પ (એક ચાદર યા વસ્ત્ર) આદિ છે. તેઓ પાંચ સમિતિ (જોઈ તપાસી સાવધાનીપૂર્વક કરાતી પ્રવૃત્તિ) તથા ત્રણ ગુપ્તિ (મન, વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિનો સંયમ)નું આચરણ કરે છે. “પાંચ સમિતિઓનાં નામ આ જણાવ્યાં છે – ઈર્યાસમિતિ એટલે ચાલવા-ઊઠવા-બેસવાની સાવધાનીપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ, ભાષામિતિ એટલે બોલવાની સાવધાનીપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ, એષણાસમિતિ એટલે ભિક્ષાચર્યાની સાવધાનીપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ, આદાનનિક્ષેપસમિતિ એટલે વસ્તુ લેવામૂકવાની સાવધાનીપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ, ઉત્સર્ગસમિતિ એટલે મળ-મૂત્રના ઉત્સર્જનની સાવધાનીપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ. [સાવધાનતા હિંસામાંથી બચવા માટે છે]. ત્રણ ગુપ્તિઓ એટલે મન, વચન અને કાયાના યોગનો અર્થાત્ પ્રવૃત્તિનો નિગ્રહ (સંયમ).” આ મુજબ કહેવામાં આવ્યું છે. શ્વેતામ્બરોના ગુરુ નિગ્રન્થ છે. તેઓ અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય તથા આર્કિચન્ય અર્થાત્ અપરિગ્રહ એ પાંચ મહાવ્રતોનું પાલન કરે છે, ક્રોધ, માન, માયા (છળકપટ) અને લોભ આ ચાર કષાયોને જીતે છે, ઇન્દ્રિયોનું