Page Text
________________
૧૮
તર્કરહસ્યદીપિકા અપરિશુદ્ધ નન્ય છે. તે જ વચનમાર્ગ કહેવાય છે. આમ અનન્તધર્માત્મક વસ્તુના ધર્મોનું અન્યધર્મનિરપેક્ષ અવધારણ કરનારા જેટલા પણ નો સંભવે છે તે અપરિશુદ્ધ નયો છે અર્થાત્ દુર્નયો છે. આ અપરિશુદ્ધ નયોને વચનમાર્ગો કહે છે. તેથી ગાથાનો અર્થ આ છે – વસ્તુમાં જેટલા વચનમાર્ગો અર્થાત્ ક્રમશઃ એક એક ધર્મને લઈને બધા ધર્મોના નિરપેક્ષપણે અવધારણ કરવાના જેટલા શબ્દપ્રયોગો સંભવે છે તેટલા જનયો છે અને તેટલા જ નયવાદો છે. અને જેટલા જ્યવાદો છે અર્થાત્ ક્રમશઃ એક એક ધર્મને લઈને બધા ધર્મોના અવધારણ કરનારા વાચક શબ્દોના જેટલા પ્રયોગપ્રકારો છે તેટલા પરસમયો છે અર્થાત્ પરદર્શનો છે. તેનું કારણ એ છે કે ચિંતકની પોતાની ઇચ્છાથી કલ્પિત શાબ્દિક વિકલ્પો દ્વારા જ પરદર્શનોનું સર્જન થાય છે અને વિકલ્પો તો અસંખ્ય છે. આ બધાનું તાત્પર્ય આ છે - જગતમાં ધર્મોના, ક્રમશ: એક એક ધર્મને લઈને, અવધારણ કરનારા જેટલા શબ્દપ્રયોગો સંભવે છે તેટલાં જ પરદર્શનો છે. તેથી પરદર્શનો અપરિમિત જ છે. પોતાની કલ્પના વડે સર્જકે ઘડેલા વિકલ્પો સ્વયં અપરિમિત છે, એટલે તેમનાથી ઉત્પન્ન થનારા પ્રવાદો પણ તેટલા જ છે. આ રીતે પરસમયો યા પરમતો યા પરદર્શનો ગણ્યા ગણાય નહિ તેટલાં છે.
20. अथवा सूत्रकृदाख्ये द्वितीयेऽङ्गे परप्रावादुकानां त्रीणि शतानि त्रिषष्टयधिकानि परिसंख्यायन्ते । तदर्थसंग्रहगाथेयम् -
"असिइसयं किरियाणं अकिरियवाईण होइ चुलसीई। अन्नाणि अ सत्तट्ठी वेणइयाणं च बत्तीसं ॥१॥"
સૂત્રનિ ૦ ૨૨૧] 20. અથવા, સૂત્રકૃત નામના બીજા અંગ આગમમાં પરમતવાદીઓના ૩૬૩ પ્રકારો ગણાવ્યા છે. તેમનો સંગ્રહ આ ગાથામાં કરવામાં આવ્યો છે – “ક્રિયાવાદીઓના ૧૮૦ પ્રકારો છે, અક્રિયાવાદીઓના ૮૪ પ્રકારો છે, અજ્ઞાનવાદીઓના ૬૭ પ્રકારો છે તથા વિનયવાદીઓના ૩૨ પ્રકારો છે.” સૂિત્રકૃતાંગનિયુક્તિ ગાથા ૧૧૯]
21. ગયા વ્યાડ્યિા – અત્યધિ શત૬, “રિયાઈ તિ" क्रियावादिनाम् । तत्र क्रियां जीवाद्यस्तित्वं वदन्तीत्येवंशीला: क्रियावादिनः, मरीचिकुमारकपिलोलूकमाठरप्रभृतयः । ते पुनरमुनोपायेनाशीत्यधिकशतसंख्या विज्ञेयाः । जीवाजीवात्रवबन्धसंवरनिर्जरापुण्यापुण्यमोक्षरूपान्नवपदार्थान् परिपाट्या पट्टिकादौ विरचय्य जीवपदार्थस्याधः स्वपरभेदावुपन्यसनीयौ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |