Page Text
________________
૧૦
તર્કરહસ્યદીપિકા मन्योन्यं मतभेदो नास्तीति सूचितम् । तर्हि श्वेताम्बरदिगम्बराणां कथं मिथो मतभेद इति चेत्, उच्यते- मूलतोऽमीषां मिथो न भेदः किन्तु पाश्चात्य एवेति।
12. શંકા – જો આચાર્ય દર્શનોની હેયોપાદેયતા ન દર્શાવે તો તેમની શાસ્ત્રરચનાની પ્રવૃત્તિ પરોપકાર માટે ન ગણાય. શંકાકારને પ્રશ્ન – આમ કહેવાનું કારણ ? શંકાકારનો ઉત્તર – એ હું દર્શાવું છું. જે મારા જેવા મન્દબુદ્ધિ શ્રોતાઓ (વાચકો) છે તેઓ તો પોતાની બુદ્ધિની મન્દતાના કારણે “આ દર્શનો હેય છે અને આ દર્શનો ઉપાદેય છે એ રીતે દર્શનો અંગે હેયોપાદેયતાનો વિવેક કરી શકતા જ નથી. તેથી તેઓ બધાં દર્શનોનું સ્વરૂપ સાંભળીને સ્વાભાવિકપણે એ જ વિચારશે કે “જયારે બધાં દર્શનો પરસ્પર વિરોધી વાતો યા સિદ્ધાન્તો પ્રતિપાદિત કરે છે અને તેથી તેમનામાં કયું દર્શન સાચું અને કયું ખોટું' એ કહેવું જ કઠિન છે ત્યારે તે દર્શનોને જાણવાનું પ્રયોજન શું? તેથી જેને જે દર્શન રુચે તેને તે અનુસરે.' વર્તમાન કાળમાં દર્શનોની હેયોપાદેયતાના વિવેકને ન જાણનાર જ ઘણા લોકો જોવામાં આવે છે. તેથી શાસ્ત્રકાર આચાર્ય પરોપકારાર્થે કરેલી આ પ્રવૃત્તિ વિવેક ન જાણનારા ઘણા લોકોનો અપકાર કરનારી જ સિદ્ધ થઈ. પરિણામે ગ્રન્થકારની લાભાર્થે કરવામાં આવેલી પ્રવૃત્તિ મૂલનો જ નાશ કરનારી સિદ્ધ થઈ. [આ તો વ્યાજલાભ ઇચ્છતો માણસ મૂળ મૂડી પણ ગુમાવે એવો ઘાટ થયો.] સમાધાન - ના, એવું નથી. બધાંના ઉપકાર માટે પ્રવૃત્તિ કરનાર શાસ્ત્રકારથી કોઈનો અપકાર થઈ શકે જ નહિ. આચાર્યે પોતે જ “સદ્દર્શન' આદિ વિશેષણો દ્વારા, દર્શનોમાં ક્યાં છે અને કયાં ઉપાદેય એના વિવેકનું સૂચન પણ ઘણી કુશળતાથી કરી દીધું છે, જે સૂચનને કેટલીક સહૃદય વ્યક્તિઓ જ સમજી શકશે. તે આ પ્રમાણે – આચાર્યે “સદનં નિનં નત્પા' એમ કહ્યું છે. “સત્' શબ્દનો પ્રયોગ અનેકાર્થનામમાલાના વચનાનુસાર [૧.૧૦] “વિદ્યમાન, સત્ય, પ્રશસ્ત, પૂજિત અને સાધુ' એ અર્થોમાં થાય છે. તેથી “સદર્શન' પદનો અર્થ થશે – સત્ અર્થાત્ સત્ય પણ અસત્ય નહિ એવું જેનું દર્શન અર્થાત્ મત છે તે. આમ “સદર્શન' એટલે સાચો મત ધરાવનાર. શ્લોકમાં “જિન” પદ વિશેષ્ય છે. તેનો અકવચનમાં નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે. તેથી સૂચવાય છે કે ચોવીસે ચોવીસ તીર્થંકર રાગ આદિ શત્રુઓને જીતનારા હોવાથી સાર્થક નામવાળા વીતરાગ જિન છે, એટલે તેમનામાંથી કોઈપણ તીર્થંકર જિનનું ગ્રહણ અહીં કરવું જોઈએ. “સદર્શન” અને “જિન” આ બે પદો દ્વારા એ પણ સૂચવાય છે કે ચોવીસે ચોવીસ તીર્થકર સદૃર્શન હતા અર્થાત્ સમીચીન મતના પ્રકાશક યા પ્રતિપાદક હતા, તેમના શાસનમાં પરસ્પર કોઈ મતભેદ થા વિરોધ નથી. પ્રશ્નતો આજ શ્વેતામ્બર-દિગમ્બર રૂપે ભગવાન મહાવીરના શાસનમાં પરસ્પર જે મતભેદ દેખાય છે તે શાથી છે? ઉત્તર- મૂળમાં તેમનામાં કોઈ ભેદ નથી. જે ભેદ આજ દેખાય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002138 |
| Book Title | Bharatiya Tattvagyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | 108 jain Tirth Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 819 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |