________________
0
ઉત્તરાધ્યયન-સૂત્ર : એક પરિશીલના ઉચિત પ્રતીત થાય છે. “ઉત્તરાધ્યયન'માં પ્રયોજેલ “અધ્યયન’ શબ્દને લીધે પણ આ જ અર્થ યોગ્ય લાગે છે કારણ કે બીજા કોઈ આગમ ગ્રંથની સાથે અધ્યયન શબ્દનો પ્રયોગ થયો નથી.
ભાષા-શૈલી અને મહત્ત્વ : ભાષા-શૈલીની દષ્ટિએ “ઉત્તરાધ્યયન'નું સ્થાન મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ભાષા શાસ્ત્રીઓની દષ્ટિમાં “ઉત્તરાધ્યયન'ની ભાષા અત્યંત પ્રાચીન છે. આચાર્ય તુલસીએ ‘ઉત્તરાધ્યયન'ની ભાષાને મહારાષ્ટ્રીથી પ્રભાવિત એવી અર્ધમાગધી ગણી છે. ભાષા તથા વિષયની પ્રાચીનતાની દષ્ટિએ સમસ્ત “અંગ” અને “અંગબાહ્ય' આગમ-સાહિત્યમાં આચારાંગ' અને “સૂત્રકતાંગ'ની ભાષા પછી ત્રીજા સ્થાને “ઉત્તરાધ્યયન’નું નામ ગણાવવામાં આવે છે. ભાષા-શૈલીની
૧ ૩. ૩. ભૂમિકા પૃ. ૪૨-૪૩.
વ્યાકરણ-વિમર્શ માટે જુઓ ર. ૩. ભૂમિકા પૃ. ૩૭-૩૯; ૩. સમી. પૃ. ૪૭૧-૧૮૮ છંદોવિમર્શ માટે જુઓ ૩. સી. પૃ. ૪૬૩-૪૭૦ છે. The language of this canon is a Prakrit which is known as Arsa (i.e. the language of the Rsis) or Ardha Magadhi (i. e. "halfMagadhi'). Mahavira Himself is said to have preached in this language. There is however, a difference between the language of prose and that of verses. As was the cae with the Pali verses in the Buddhist canon here too, the verses present more archai forms. The most archai language is to be found in the Ayaramga-Sutta, and next to this, in the Suyagadamga-Sutta and the Uttarjjhayana. Ardha-Magadhi is quite different from Jaina Maharastri, the dialect of the non-canonical Jaina texts.
–દિ. રૂ. ૪િ. મા-૨ પૃ. ૪૩૦-૪૩૧ Four canonical texts the first three of which are not unimportant even from the literavy point of view, are described as MulaSutras
–એજન પૃષ્ઠ ૪૬૫-૬૬.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
