Page Text
________________
जैनमेघदूतम्
चूताच्चूतान्तरमभियती रक्ततुण्डायताली लीलां दधे वलकिशलयामुक्तमङ्गल्यदाम्नः ||५||
संक्रीडन्तः • हे जलद सरस्सु सरोवरेषु अभितः समन्तात् राजहंसाः प्राक्रीउन्त: अरमन्तः । कीदृशाः राजहंसाः -- सुषमं सातिशायिशोभं यथा भवति तथा संक्रीडन्तः अव्यक्तशब्दं कुर्वन्तः । किंलक्षणाः उत्प्रेक्ष्यन्ते -- प्रतिपरपुरं शत्रुपुरं प्रति अथवा परस्य पुरं शरीरं प्रति प्रवेश्याः प्रवेशयोग्या अर्थात् कामराजस्य कम्बव इव बाङ्खा इव । हे जलघर चूतान्वतान्तरं सहकारान्तरं अन्यं सहकारान्तरं अभजत् भाश्रयन्ती रक्ततुण्डायताली रक्ततुण्डानां शुकानां आयता दीर्घा आली श्रेणिः बलकिशलयामुक्त मङ्गल्यबान्नः पत्रपल्लव र चितवन्दनमालायाः लीलां विछित्ति ब सदृशतां प्राप्तेत्यर्थः ॥ ५ ॥
૨૮
मनोहर कूजन (शब्द) करते हुए राजहंस तालाबों में चारों तरफ खेल रहे थे, जो काम रूपी राजा के द्वारा शत्रु नगरी में प्रवेश के समय बजाये जाने वाले शंखों की तरह लग रहे थे तथा एक आम्रवृक्ष से दूसरे आम्रवृक्ष पर जानेवाली (फुदकने वाली ) तोतों की पंक्तियाँ नये-नये पत्तों से बाँधी गई वन्दनवार की शोभा को धारण कर रही थी ॥५॥ उच्चैश्चक्रुः प्रतिदिशमविस्पन्दमाकन्दनाग
स्कन्धारूढाः कलकलरवान् कोकिलाः कान्तकण्ठाः । संनह्यन्तं त्रिभुवनजये कामराजं जिगीषून् नग्नप्रष्ठा इव यतिभटान् धीरमाह्वानयन्तः ॥ ६॥
उच्चैश्चक्रुः • हे जलद कोकिला: प्रतिदिशं दिशं दिशं प्रति उच्चः अतिशयेन कलकलरवान् कलकलशब्दान् चक्रुः अकुर्वन् । किं लक्षणाः कोकिला:- अविस्पन्दाः निश्चलाः ये माकन्वाः सहकारर्नागाः नागकेसरास्तेषां उपरि तनुविभागे आरूढाः चटिताः तथा कान्तकण्ठाः कान्ता मनोज्ञ, कण्ठो येषां ते । पुनः किरूपाः- उत्प्रेक्ष्यन्ते यतिभटान् यतेन्द्रियभटान् घोरं यथा स्यात्तथा आह्वानयन्तः आकारयन्तः । नग्नप्रष्ठा इव नगारिण इव । किविशिष्टान् यतिभटान् - त्रिभुवनजये त्रैलोक्यजयविषये संबह्यन्तं सज्जीभवन्तं कामराजं जिगीषन् जेतुमिच्छन् ॥ ६ ॥
काम आदि को जीतने की इच्छा से व्रती लोग तपस्या करते हैं, वसन्त के आने पर यतियों को डर लगने लगता है कि मेरी तपस्या में विघ्न आ जायेगा 'वसन्त तपस्वियों को भय देने वाला होता है' इसकी सूचना सर्ग के प्रथम श्लोक में दी गई है । कामदेव कोकिलों की कूक रूपी
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002122 |
| Book Title | Jain Meghdutam |
| Original Sutra Author | Mantungsuri |
| Author | |
| Publisher | Parshwanath Shodhpith Varanasi |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 376 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Yoga |
| File Size | 15 MB |