________________
लोकसंज्ञात्यागाष्टकम् (२३)
१६३ लोकोत्तरे-अमूर्तात्मस्वभावाविर्भावलक्षणे, प्रवर्त्तमानाः न-नैवेति, हीतिनिश्चितम्, रलवणिजः स्तोकाः, तथा च-पुनः, स्वात्मसाधकाः-स्व आत्मा तस्य साधका:-निरावरणत्वनिष्पादकाः स्तोका इति ॥५॥
लोकसंज्ञाहता हन्त !, नीचैर्गमनदर्शनैः । शंसयन्ति स्वसत्त्यागमर्मघातमहाव्यथाम् ॥६॥
लोकसंज्ञेति हन्त इति खेदे । लोकसंज्ञाहता-लोकसंज्ञाव्याकुलाः नीचैर्गमनदर्शनैः-वक्रीभूतशरीरभून्यस्तदृष्ट्या गमनस्य दर्शनैः । स्वसत्त्यागमर्मघातमहाव्यथां स्वीयो यः सत्त्यागः जैनवृत्तित्यागः स च लोकरञ्जनाध्यवसायबहुलेन मर्मणि घातं लभते । तस्य घातस्य महाव्यथां-महापीडां शंसयन्ति–ज्ञापयन्ति । वयं पीडिताः तेन वक्रशरीरा भ्रमामः इति शंसयन्ति-कथयन्ति वेति उत्प्रेक्षा । लोकोक्तिभीतित्यागवन्तो जीवा आत्मस्वरूपघातका इति ॥६॥
आत्मसाक्षिकसद्धर्म-सिद्धौ किं लोकयात्रया ? । तत्र प्रसन्नचन्द्रश्च, भरतश्च निदर्शनम् ॥७॥
३आत्मेति-हे उत्तम ! आत्मसाक्षिकः आत्मा एव साक्षिकः आत्मसाक्षिकः, स चासौ सन् शोभनः धर्मः, तस्य सिद्धौ निष्पत्तौ लोकयात्रया किं ? न किमपि । लोकानां ज्ञापनेन किमित्यर्थः । तत्र प्रसन्नचन्द्रः । च-पुनः, भरत इति निदर्शनं दृष्टान्तः । सति द्रव्यतः कायोत्सर्गे प्रसन्नचन्द्रस्य नरकगतिबन्धः । असति लिङ्गे मोहकलाकेलिभूतवनिताव्यूहपरिवृतोऽपि भरतः संप्राप्तात्मसाक्षिकत्वैकत्वरूपधर्मपरिणतः केवलं प्राप । इति आत्मसाक्षिको धर्मः, धर्मेऽधर्मे तौ दृष्टान्तः । अत: आत्मसाक्षिक एव धर्मः करणीय इति ॥७॥
लोकसंज्ञोज्झितः साधुः, परब्रह्मसमाधिमान् । सुखमास्तें गतद्रोह-ममतामत्सरज्वरः ॥८॥
इति लोकसंज्ञात्यागाष्टकम् ॥२३॥ १. दर्शनेन सर्वप्रतिषु । २. निदर्शने P.A.D. । ३. आत्मसाक्षिकेति A.D. ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
